تحلیل کمی تاثیر لیتولوژی و تکتونیک بر نیمرخ طولی رودخانه مطالعه موردی: رودخانه اوجان چای

نیمرخ طولی رودخانه یافته‌های با ارزشی را در مورد تحول و تغییرات محیط‌های رودخانه‌ای در طول زمان در پی داشته است. در مقاله حاضر به بررسی تاثیر لیتولوژی و تکتونیک بر روی نیمرخ طولی رودخانه اوجان‌چای پرداخته‌شده است. این رودخانه به طولkm35/77و جز سیستم زهکشی آجی چای می‌باشد.اطلاعات‌پایه جهت انجام کار،نقشه 1:100000 زمین‌شناسی شهرستان بستان‌آباد، نقشه های توپوگرافی حوضه و نرم‌افزارarc gis9.3می‌باشد. برای ارزیابی حوضه به لحاظ تکتونیکی از شاخص های تکتونیکی sl , v, af, ic و منحنی بی بعد(h/ho –l/l0) استفاده‌شده است. در این مطالعه حوضه اوجان‌چای به ده زیر حوضه تقسیم شد. برای تمامی زیر حوضه‌ها شاخص‌های تکتونیکی موردمحاسبه قرار گرفت.در بخش دوم کار با استفاده از ترسیم نیمرخ طولی زیر حوضه‌ها و انطباق سازند‌های زمین‌شناسی و گسل‌های موجود به بررسی تاثیر عوامل موثر بر عدم یکنواختی و ناپایداری نیمرخ رودخانه پرداخته شد. داده‌های شاخص‌های تکتونیک به همراه نقشه شیب تهیه‌شده برای حوضه بدین‌صورت ارزیابی شد، که فعالیت زیر حوضه‌های 1،2،3 به دلیل قرا گیری در دامنه کوهستان سهند بیشتر متاثر از شیب می‌باشد. فعالیت زیر حوضه‌های 6 و 7 مربوط به گسل تبریز می‌باشد. بنابراین همبستگی برقرارشده بین شیب حوضه و شاخص‌های v و af به ترتیب مقدار 4/0 و 39/0 به دست آمد.در ارتباط با تاثیر عوامل لیتولوژی و تکتونیک بر نیمرخ طولی در زیر حوضه‌های 2،3،5،7 هر دو عامل لیتولوژی و تکتونیک موثر بودند. زیر حوضه 6 به لحاظ تکتونیکی فعال‌ترین زیر حوضه ارزیابی شد. در این زیر حوضه عامل برتر غیریکنواختی نیمرخ طولی عبور گسل تبریز از بخش میانی حوضه و گسل‌های فرعی دیگر می‌باشد. درواقع ارتباط بین تکتونیک و لیتولوژی بر روی نیمرخ طولی به‌صورت اثر معکوس ارزیابی می‌گردد.