ارزیابی نقش تکتونیک فعال در مورفولوژی کانال‎های جریانی حوضه بالادست الوند

جهت شبکه‎ها، چگونگی زاویه اتصال آنها و ناهنجاری‎های زهکشی، شواهدی بر تاثیر فعالیت‎های تکتونیکی بر الگوی زهکشی و وضعیت مورفولوژی کانال‎های جریانی در حوضه بالادست رودخانه الوند به‎شمار می‎روند. این وضعیت که متاثر از شکستگی‎های طولی و عرضی کف ناودیس ریجاب و کج‎شدگی آن به‎سمت جنوب غرب است، سبب شده تا آبراهه‎های اصلی در این حوضه، به‎صورت مجزا از ناودیس ریجاب خارج شوند. بر اساس این شواهد، در این پژوهش نقش نیوتکتونیک در مورفولوژی کانال‎های جریانی حوضه بالادست رودخانه الوند، واقع در غرب استان کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفته است. برای انجام این پژوهش، پس از تعیین حدود منطقه مطالعاتی و تقسیم‎بندی آن به پنج زیرحوضه، ابتدا نقشه‎های شیب، توپوگرافی، شبکه زهکشی و گسل‎های حوضه، تهیه و سپس پارامترهای شاخص ناهنجاری سلسله‎مراتبی (?a)، شاخص عدم تقارن حوضه (af)، شاخص شیب طولی رودخانه (sl)، شاخص تقارن توپوگرافی عرضی حوضه (t)، شاخص پیچ‎وخم رودخانه اصلی(s) و الگوی زهکشی برای هر زیرحوضه محاسبه شده‎اند. برای تهیه نقشه‎های مورد نیاز، از مدل ارتفاعی رقومی (dem) در محیط نرم‎افزار arcgis 9.3 استفاده شده است. رتبه‎بندی شبکه زهکشی با روش استراهلر انجام گرفت. برای تهیه نقشه گسل‎ها نیز، از نقشه 1:100000 سازمان زمین‎شناسی استفاده شده است. با بررسی این شاخص‎ها مشخص شد که وضعیت زمین‎ساخت حوضه، در مورفولوژی کانال‎های جریانی و مقدار شاخص‎های مورد بررسی در این پژوهش، به‎ویژه شاخص ناهنجاری سلسله‎مراتبی، نقش موثری داشته‎اند؛ به‎گونه‎ای که در ناودیس ریجاب، به‎خصوص در بخش میانی آن (زیرحوضه شماره 4)، تعداد بیشتر گسل‎ها و شکستگی‎های طولی و عرضی(گسل‎های کرند، ریجاب، پاطاق و پیران)، نقش مهمی در ناهنجاری زهکشی آن داشته است. نتایج به‎دست آمده از شاخص‎های s، t، s و af نشان می‎دهد که تکتونیک در قسمت غرب حوضه (بخش غربی ناودیس ریجاب) نسبت به شرق حوضه (تاقدیس گلبانگ) فعال‎تر است.