اولویت‎بندی عوامل موثر بر ریزش و تهیه نقشه خطر آن با استفاده از مدل‎های ارزش اطلاعات و فرایند تحلیل سلسله‎مراتبی (مطالعه موردی: دره هراز)

یکی از انواع حرکات دامنه ای که در مناطق کوهستانی خسارت های جانی و مالی فراوانی وارد می کند، ریزش های سنگی است. شناخت نواحی حساس به ریزش با بهره گیری از روش‎های دقیق و مناسب برای تردد جاده ای و همچنین ساکنان منطقه، اهمیت زیادی دارد. هدف از این پژوهش بررسی عوامل موثر در وقوع ریزش و تهیه نقشه پهنه بندی خطر آن در دره هراز، واقع در استان مازندران است. برای این کار، نخست با استفاده از تصاویر ماهواره ای و بررسی‎های میدانی، نقشه پراکنش ریزش های منطقه تهیه شد. سپس نقشه های عوامل موثر به‎منزله لایه‎های اطلاعاتی در محیط gis وارد شدند. پس از محاسبه فراوانی ریزش‎های موجود در هر طبقه از عوامل و وزن دهی به آنها، با استفاده از مدل ارزش اطلاعات، لایه های ساخته‎شده در محیط arcgis با هم تلفیق و از جمع جبری نقشه‎های وزنی، نقشه پهنه‎بندی خطر ریزش در منطقه تهیه شد. برای تهیه نقشه پهنه بندی با استفاده از روش تحلیل سلسله‎مراتبی، وزن هر عامل از ماتریس وزن دهی به‎دست آمد. نتایج بیانگر آن است که به‎ترتیب عوامل شیب، جنس سنگ، پوشش و کاربری زمین، جاده، آبراهه، گسل، ارتفاع و جهت دامنه، بیشترین نقش را در وقوع ریزش در منطقه دارند. ارزیابی مدل ها نشان داد که مدل های ارزش اطلاعات و تحلیل سلسله‎مراتبی، به‎ترتیب با احتمال تجربی 737/0 و 842/0 برای پهنه بندی در منطقه مناسب هستند؛ اما در مقایسه، وزن دهی عوامل با استفاده از تحلیل سلسله‎مراتبی موجب افزایش دقت کار شده است.