مدل‎سازی ضریب آسیب‎پذیری شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش تاپسیس در محیط GIS (مطالعه موردی: شهر اردبیل)

امروزه با توجه به رشد سریع جمعیت که به‎تبع آن، توسعه ساخت‎وسازها اجتناب‎ناپذیر شده است، هر روز بر فشار نیازهای زمینی بشر افزوده شده و بهره برداری از مناطق اطراف شهرها و روستاها برای ایجاد خانه و تاسیسات اقتصادی و صنعتی فزونی می‎یابد و گاهی سکونتگاه‎های جدید استقرار اجباری دارند، اما آنچه حایز اهمیت است، وضعیت اسفبار شهرها و کلانشهرهایی است که روی گسل‎ها یا در مجاورت آن ساخته شده و در معرض خطر زلزله قرار دارند. منطقه مورد مطالعه (شهر اردبیل) روی یک دشت رسوبی با مواد آبرفتی کمتر تحکیم‎یافته مستقر بوده و با زنجیره‎ای از گسل‎ها احاطه شده است. وجود این گسل‎ها و سابقه لرزه‎خیزی آنها و نیز، قرارگیری شهر اردبیل روی سازند‎های سست آبرفتی از یک سو و ناهمگنی در شاخص‎های کالبدی از سوی دیگر، همواره شهر اردبیل را در برابر زمین‎لرزه مستعد آسیب کرده است. از آنجایی که در ارزیابی ریسک زلزله شهر اردبیل، عوامل متعددی دخیل هستند، لذا نیاز به استفاده از روشی که بتواند تلفیقی منطقی بین این عوامل ایجاد کند، ضروری به نظر می‎رسد. در این راستا کاربرد مدل تاپسیس مد نظر بوده است. نتایج حاصل از تحلیل درجات آسیب‎پذیری در مناطق چهارگانه شهر اردبیل، نشان می‎دهد که میزان آسیب وارده در منطقه 3 بیشتر از سایر مناطق است، به‎گونه‎ای که 37/4 درصد از مساحت این منطقه (32/67 هکتار)، رتبه آسیب‎پذیری 7 را دارد. در برآورد میزان آسیب‎پذیری مناطق مختلف شهری در برابر زلزله، مطالعاتی می‎تواند سودمندتر باشد که با جزییات و تفصیل بیشتری به این مطالعات بپردازد، تا سلسله‎مراتب آسیب‎ها با جزییات دقیق‎تری مشخص شود. از این رو در پژوهش حاضر برای دستیابی به این هدف، برآن شدیم که در هر یک از مناطق چهارگانه شهر، به‎تفکیک محلات، به برآورد ضریب آسیب‎ها بپردازیم. بر اساس نتایجی که از تحلیل درجات آسیب در سطح شهر به تفکیک محلات، به‎دست‎آمد، محله 2 از منطقه 3 شهر، آسیب‎پذیرترین محدوده شهر شناسایی شد.