تاثیر تکتونیک بر لندفرم‎های کواترنری دره طالقان

ژیومورفولوژی تکتونیک، نقش فرایندهای تکتونیکی (درونی) را در ایجاد و تحول لندفرم‎ها مورد بررسی قرار می‎دهد. بنابراین در ژیومورفولوژی تکتونیک، شکل‌ها، ریخت‎ها و فرم‌های مختلف سطح زمین که تحت تاثیر عوامل تکتونیکی شکل گرفته‎اند، مطالعه می‎شوند. این پژوهش با بررسی تکتونیک دره طالقان، به تاثیر آن روی لندفرم‎های کواترنری منطقه مورد مطالعه پرداخته است. در این راستا با محاسبه هفت شاخص مورفولوژیکی شامل، شاخص سینوسیته کانال رود، شاخص گرادیان رودخانه، شاخص عدم تقارن آبراهه، شاخص نسبت پهنا به عمق یا ارتفاع دره، شاخص شکل حوضه، شاخص وسعت مخروط‎افکنه و شاخص شیب مخروط‎افکنه، میزان فعالیت تکتونیکی منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج حاصل از این شاخص‌ها با استفاده از داده‎های ژیودینامیک تکمیل شدند. با بازدید از منطقه، لندفرم‎های موجود بررسی و شواهد تاثیر تکتونیک روی آنها شناسایی شدند. وجود دگرشیبی‎ها، توالی پادگانه‎ها در کناره‎های رودخانه طالقان، تنگ‎شدگی دره و وجود بی‎نظمی و بالاآمدگی در ناهمواری‌های اطراف دره، همه از نشانه‎های تاثیر تکتونیک بر سازندهای کواترنری موجود در دره هستند. در امتداد این پژوهش، همراه با بررسی منابع متعدد، بازدیدهایی از منطقه مورد نظر به عمل آمد و از نقشه‎های زمین‎شناسی، توپوگرافی و نرم‎افزارهای گوگل ارث، آرک جی.آی.اس.، فتوشاپ و فری‎هند، برای شناسایی لندفرم‎های کواترنری و تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که تفاوت‌های ساختمانی موجود در دره طالقان، ازجمله تفاوت در نیمرخ عرضی دره، به‎سبب فعالیت‌های تکتونیکی ناشی از عملکرد گسل‌ها، به‎خصوص گسل طالقان است و از سویی دیگر نیمه جنوبی دره، به‎دلیل فعالیت‌های تکتونیکی دچار بالاآمدگی‎ شده و درنتیجه موجب افزایش شیب نسبت به نیمه شمالی آن شده است که این امر در ژیومورفولوژی دره، به‎خصوص در قسمت پایین‎دست آن به خوبی نمایان است.