پهنه بندی حساسیت خطر وقوع زمین لغزش در حوضه آبخیز خلخال چای با استفاده از مدل های چند معیاره

زمین لغزش یکی از انواع حرکات توده ای می باشد، که تحت تاثیر عوامل متنوع طبیعی و انسانی، هیدرولوژیکی، اقلیمی ایجادشده و به وسیله حضور مستمر عناصر متعددی از جمله بارش و رطوبت تشدید می‌گردد. از اقدامات اساسی جهت دستیابی به راهکارهای کنترل و مدیریت حرکت‌های توده‌ای، شناسایی عوامل موثر در وقوع این پدیده می‌باشد. در تحقیق حاضر که مستخرج از نتایج نهایی طرح پژوهشی است و در آن از ترکیب مدل های منطق فازی و تحلیل سلسله‌مراتبی (fuzzy-ahp) به عنوان یکی از روش‌های قابل‌استفاده و کاربردی به طور موردی در حوضه آبخیز خلخال چای در استان اردبیل مورد استفاده قرار گرفته است، اقدام به شناسایی عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش و پهنه بندی مناطق مستعد خطر وقوع زمین لغزش نمودیم. نتایج به دست آمده از تحقیق حاضر نشان می دهد؛ عواملی نظیر شیب، لیتولوژی، ارتفاع، بارش، فاصله از رودخانه، زمین‌شناسی، کاربری اراضی، گسل و جهت شیب به ترتیب اولویت به عنوان مهم‌ترین عوامل موثر در لغزش به منظور پهنه بندی شناسایی گردیده و مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشانگر آن است که حدود (21.82) درصد از زمین لغزش‌ها با مساحتی در حدود (46.30) کیلومترمربع در زمره مناطق با لغزه خیزی زیاد و خیلی زیاد و در مناطق شرق و شمال شرق حوضه واقع‌شده‌اند. مناطق با خطر متوسط با مساحت (41.30) کیلومترمربع بیشتر در منطقه شرق و جنوب غرب حوضه آبریز واقع‌شده است. مناطق با حساسیت کم و خیلی کم نیز (124.54) کیلومترمربع در واقع (58.7) درصد از سطح حوضه را به خود اختصاص داده اند. لذا در برنامه ریزی های محیطی و هرگونه دخالت در شرایط محیط طبیعی و ساخت‌وساز در مناطق شمال شرق و شرق حوضه بهتر است با مطالعات دقیق و علمی صورت گیرد تا منجر به تشدید ناپایداری شیب ها و مخاطرات محیطی نشود.