بررسی ارتباط بین معیارهای تنوع زمینی و درجه حساسیت‌پذیری چشم‌اندازها در پهنه کپه داغ شرقی

تنوع زمینی توسط معیارهای مختلفی همچون کانی‌، فسیل‌، خاک، اقلیم، چشم‌اندازها و فرآیندهای موثر در تشکیل آن‌ها، قابل ارزیابی است. حساسیت‌پذیری بر توانایی مناظر برای مقاومت در برابر تغییر تاکید ‌‌‌می‌کند که تابعی از انعطاف‌پذیری است. این پژوهش با هدف بررسی میزان ارتباط بین معیارهای تنوع زمینی با درجه حساسیت‌پذیری چشم‌اندازها انجام شده است. ابتدا اولویت‌بندی و تعیین میزان ‌تاثیر هریک از معیارهای تنوع زمینی، با استفاده از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی (ahp) و توسط نرم افزار expert choice 11انجام شد. نتایج، بیانگر آن است که بین زیرمعیارهای منتخب، پوشش گیاهی (0.495) و سپس سنگ‌شناسی (0.336)، از بالاترین میزان اهمیت برخوردار می‌باشند. همچنین بر اساس اولویت‌بندی معیارهای انتخابی فوق، بیشترین وسعت منطقه مورد مطالعه (%45)، دارای تنوع زمینی متوسط می‌باشد. سپس میزان ارتباط هر یک از معیارها با درجه حساسیت‌پذیری چشم‌اندازها توسط آزمون آماری پیرسون، ارزیابی شد (نرم افزار spss 21). نتایج تجزیه و تحلیل‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که تنها زیرمعیار فسیل با ضریب 0.233–رابطه منفی با میزان حساسیت‌پذیری دارد. بالاترین میزان ضریب همبستگی مربوط به پوشش گیاهی با ضریب 0.566 است. ضریب به‌دست آمده برای هر کدام از زیرمعیارها به لحاظ شدت ارتباط در سطح متوسط بوده و هریک از ضرایب همبستگی حاصل شده برای زیرمعیارها، با توجه به سطح معناداری (0.000) با 99% سطح اطمینان قابل پذیرش است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که بخش عمده محدوده مطالعاتی، از نظر حساسیت‌پذیری و تخریب، منطقه‌ای بحرانی محسوب می‌شود. همچنین حفاظت از پوشش گیاهی منطقه در برابر عوامل مخرب، نسبت به بقیه زیرمعیارها در اولویت است.

investigating the relationship between geodiversity criteria and the degree of landscapes sensitivity in the eastern kopet-dagh zone

introductiongeodiversity is a quality that we try to preserve. one of the important values for evaluating landforms in geomorphology is geodiversity, to provide accurate data for geoheritage conservation. therefore, it can be said that geodiversity reflects the remarkable complexities of a region in addition, by examining the world from the point of view of geodiversity, a better understanding of natural resources can be achieved. the term sensitivity refers to the inherent sensitivity of a feature to damage, which is a function of its inherent resilience, and sensitivity emphasizes the landform’s ability to resist change, in other words, landform sensitivity is related to its erosion pattern and it affects that part of the geosystem that is under stress but has little resistance due to environmental characteristics, therefore, sensitivity analysis is designed to quantitatively measure the land’s tolerance to change. since exposure to geomorphological hazards is unavoidable, it is necessary to evaluate the sensitivity of the geosystem and determine the impact of each of the effective parameters on it to provide appropriate protection solutions. it is clear that by qualitatively examining and quantitatively calculating the sensitivity of the landforms and their relationship with the geological criteria of each geosystem, better and more effective solutions can be provided to increase their resistance. due to the widespread interest in geodiversity studies, especially in recent decades, this research investigates the relationship between geological criteria and the degree of sensitivity of landforms in the eastern kopet- dagh zone with the geographical location of 59º 36’ 56 to 61º 14’ 58 east longitude and 35º 14’ 05 to 37º 07’ 58 north latitude are assigned.methodologythis research was conducted to investigate the relationship between geological criteria and the degree of sensitivity of landforms in 2 sections and 7 stages. in the first part, the prioritization and determination of the impact of each of the selected criteria were done in the evaluation of geodiversity based on the degree of sensitivity of the geosystem using the analytical hierarchy (ahp) model. this section is done by arc gis expert choice software. in the second part, after creating sample points in the study area and calculating the degree of sensitivity of each of the sub-criteria, their relationship with the degree of sensitivity of the landforms was evaluated using pearson’s statistical test.results and discussion the results of the hierarchical analysis show that among the protection sub-criteria, landcover (0.495) has the highest level of importance from the experts’ point of view and sub-criteria soil (0.240) has the lowest level of importance. in the criteria of vulnerability, the lithology sub-criteria with a weight of 0.336 is in the first place and the climate sub-criteria is in the second place with a weight of 0.285, and the lowest level of importance is related to the fossil sub-criteria with a weight of 0.052.