بررسی نقش ژئومورفولوژی در ارزیابی توان محیطی توسعه شهری با استفاده از روش امتیازدهی منطق ترجیح مبتنی بر gis (مطالعه موردی: کلان‌شهر کرج)

با اجرای هر طرح آمایشی اولین تغییرات در لندفرم‌های سطح زمین ایجاد خواهد شد و چنانچه مطالعه‌ی علمی انجام نشده باشد، پیامد مخاطره‌آمیزی برای محیط طبیعی و انسانی منطقه در پی خواهد داشت. بنابراین با توجه به اینکه دانش ژئومورفولوژی به مطالعه‌ی اشکال و فرآیندهای سطح زمین می‌پردازد لازم است برای ارزیابی توان محیطی توسعه شهری‌، لندفرم‌های زمین، ویژگی‌ها و فرآیندهای موثر بر لندفرم‌ها مورد توجه قرار‌ گیرد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی توان محیطی در توسعه شهری کلان‌شهر کرج از دیدگاه ژئومورفولوژی و با استفاده از روش امتیازگذاری منطق ترجیح‌ است. معیارهای ژئومورفولوژی،‌‌ زمین‌شناسی،‌ خاک،‌‌ هیدرولوژی،‌ پوشش‌گیاهی به عنوان‌ پتانسیل توان محیطی و معیارهای پتاسیل سیلاب و زلزله‌خیزی به عنوان پتانسیل مخاطرات محیطی در نظر گرفته شدند. با تهیه پرسشنامه و استفاده از تکنیک دلفی، نظر خبرگان در مورد این معیارها بدست آمد و با اجرای مدل lsp‌، نقشه توان محیطی توسعه شهری کلان‌شهر کرج آماده گردید‌. براساس نقشه ارزیابی توان محیطی توسعه شهری مشخص شد که 16.13 درصد از محدوده مورد مطالعه دارای توان خیلی‌کم، 23.36 درصد دارای توان کم، 24.5 درصد دارای توان متوسط، 18.51درصد دارای توان زیاد، ‌17.47‌درصد‌‌ دارای توان خیلی‌زیاد برای توسعه شهری است. با توجه به نقشه نهایی می‌توان نتیجه‌ گرفت که مساعدترین مناطق توان محیطی توسعه شهری در بخش جنوب‌شرقی بر روی لندفرم مخروط‌افکنه و نواحی مرکزی بر روی دشت‌سر می‌باشد. از طرفی دیگر اطراف رودخانه در لندفرم مخروط‌افکنه‌، مناطق کوهستانی با شیب زیاد و خاک کم‌عمق در شرق تا شمال و غرب منطقه محدودیت بیشتری را از نظر توان محیطی شهری اعمال می‌کند.

investigating the role of geomorphology in assessment of the environmental capacity of urban development using the gis-based preference logic scoring method (case study: karaj metropolis)

extended abstractintroductionwith the implementation of any study plan, the first changes will be made in the landforms of the earth’s surface, and if a scientific study is not done, it will have dangerous consequences for the natural and human environment of the region. therefore, considering that the knowledge of geomorphology deals with the study of the forms and processes of the earth’s surface, it is necessary to pay attention to the landforms, features and processes affecting the landforms in order to assessment of the environmental capacity of urban development. the purpose of the current research is to assessment the environmental potential in the urban development of karaj metropolis from the perspective of geomorphology and using the method of scoring the logic of preference.the criteria of geomorphology, geology, soil, hydrology, and vegetation were considered as environmental capability potential, and flood potential and seismicity criteria were considered as environmental hazard potential. by preparing a questionnaire and using the delphi technique, experts’ opinions were obtained about these criteria. after forming the decision tree, the weighting stage and the ability to replace the criteria and features were done. first, a weight was determined for each criterion, and a separate weight was assigned to each subsection that is created by connecting two criteria and to each branch that is created by connecting two subsections. substitutability or coexistence means determining important features and criteria in decision making. so that their little or big effect on the final decision was determined with a positive and negative numerical interval. by implementing the lsp model, the environmental capability potential map and the environmental risk potential map of karaj metropolis were prepared, and by combining these two, the environmental capability map of the urban development of karaj metropolis was prepared.methodologythe aim of the current research is to evaluate the environmental potential in the urban development of karaj metropolis from the perspective of geomorphology and using the method logic scoring of preference. logic scoring of preference method is one of the improved methods of multi-criteria evaluation in the preparation of land use capability maps. this method includes three main components of attribute tree, preliminary criteria and lsp cumulative structure. the criteria of geomorphology, geology, soil, hydrology, and vegetation were considered as environmental capability potential, and flood potential and seismicity criteria were considered as environmental hazard potential. by preparing a questionnaire and using the delphi technique, experts’ opinions were obtained about these criteria.