ارزیابی قابلیت‌های زمین‌ گردشگری سایت‌های ژئومورفولوژیکی کویری بر اساس روش کامنسکوی اصلاح شده (مطالعه موردی کویرهای استان یزد)

ژئومورفوتوریسم یکی از حوزه های مطالعاتی نوین در علوم زمین و گردشگری است که بر شناخت ژئومورفوسایت ها تاکید دارد.هدف این پژوهش بررسی توانمندیها و قابیلت‌های گردشگری کویرهای استان یزد جهت ارائه آنها برای برنامه‌ریزی، مدیریت و ارائه خدمات است. به دلیل قرار گرفتن 15 کویر نسبتا وسیع و بزرگ با اشکال متنوع ژئومورفیکی در بخشهای مختلف استان یزد، این استان را به یکی از استانهای بی‌بدیل و کم‌نظیر در سطح کشور تبدیل نموده است. برای ارزیابی قابیلت‌های گردشگری کویرهای استان مدل کامنسکوی اصلاح شده ارائه شده است. در مدل کامنسکو، که بر اساس نظر برخی محققین از کارامدترین مدل برای ارزیابی ژئومورفوسایت‌های ایران است، بیشتر بر وضعیت موجود مانند ارزشهای اقتصادی، زیبایی شناختی و علمی تاکید می‌شود. در حالی که هدف اصلی بسیاری از مطالعات ارزیابی ژئومورفوسایت‌ها در ایران، بررسی و شناسایی توانمندیهای بالقوه جهت برنامه‌ریزی، مدیریت و ارائه خدمات است. از ان رو، شاخص جذابیت و سرگرمی با زیرشاخصهایی چون جذابیت برای یک گروه سنی یا برای همه گروههای سنی یا تیپ خاصی از گردشگران، مدت اقامت و ماندگاری در این ژئوسایت‌ها، ایجاد حس آرامش و تمدد اعصاب و روان، قابلیت‌های بازی و سرگرمی بویژه برای کودکان و نوجوانان و ویژگیهای درمانی و پزشکی، به عنوان مهمترین شاخص به شاخص‌های قبلی کامنسکو افزوده گردید. نتایج حاصل از بررسی‌ها و ارزیابی سایت‌های کویری استان یزد بر اساس مدل کامنسکوی اصلاح‌شده نشان می‌دهد که از میان 15 کویر و دق شاخص این استان بیشترین قابلیت برای توسعه ژئوتوریسم در کویر بافق با 76 امتیاز وجود دارد. بعد از آن به ترتیب کویرهای اردکان با 67، ساغند با 62 و ابرکوه با 57 امتیاز و کویر دروزاه قرآن با 56 امتیاز در رتبه های بعدی قرار دارند. از مهمترین ویژگی این کویرها تنوع عارضه های ژئومورفیک و فضایی مناسب برای فعالیت و سرگرمی گروههای مختلف سنی از کودکان و نونهالان تا جوانان ماجراجو وافراد میانسال است که میتوانند به فعالیت ها مختلفی از جمله پیادره روی در کویر، راه رفتن روی تپه های ماسه ای حاشیه کویرها، دیدن اشکال متنوع ژئومورفیک کویری، دیدن سطوح شوره زار، کویرهای چربه، رودخانه شور، دیدن آسمان صاف و پرستاره، هوای نسبتا خنک در فصول گرم و مواردی از قبیل کمپ زدن، شترسواری در کویر، ماشین سواری (آفرود) و موتور سواری و حتی دوچرخه سواری در کویر از جمله خدمات و تفریحات دیگری است که میتوان برای کویرها و جذب گردشگر در آنها در نظر گرفت. از این رو، آگاهی و شناخت به نسبت توانمندی های کویرهای استان میتواند جهت توسعه اقتصادی پایدار در این استان خشک موثر واقع شود و جهت برنامه ریزی، سرمایه گذاری و مدیریت و فراهم نمودن زیرساخت های لازم اقدامات مناسب را انجام داد.