منطق چیدمان فضایی سازمندی‌های شهری نمونه موردی: چاله سیاه‌ کوه

چیدمان فضایی سکونتگاه‌های انسانی در متن جغرافیایی ایران سبب بوجود آمدن چشم‌‌اندازهای متفاوتی شده است. مطالعه چیدمان فضایی و تنوع سازمندی‌ها مورد توجه پژوهشگران حوزه جغرافیا قرار گرفت. تلاش‌های این پژوهشگران در دهه 80 خورشیدی آنها را به مفهوم هویت مکانی رهنمون کرد که علاوه بر چیدمان فضایی و پراکندگی سازمندی‌های اجتماعی، تنوع آنها را نیز پاسخگو است که در شاخه جدیدی به نام ژئومورفولوژی شناختی مطرح شد. هدف این پژوهش مطالعه چیدمان سازمندی-های شهری نگاره چاله سیاه‌کوه است. در این پژوهش از داده‌ها و منابع علمی مانند نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی، مغزه‌های چاه‌های اکتشافی، نقشه ارتفاعی زمین(dem)، تصاویر ماهواره‌ای، منابع علمی نوشتاری استفاده شد. سعی بر آن بود تا از روش پدیدارشناسی تحلیلی بر هویت مکانی چاله سیاه‌کوه و سازمندی‌های شهری ارائه شود. این تحلیل نشان داد که شناخت هویت مکانی و معنایی که مردم ساکن در نگاره از آن فهم و برداشت می‌کنند، در آغازگاه سازمندی اجتماعی بسیار با اهمیت است. بنابراین، می‌توان گفت روح مکان در هویت مکانی نهفته است. ویژگی‌های شاخص هویت مکانی بستر سازمندی‌های اجتماعی است و مردم آن را در سازمندی‌ها به نمایش می‌گذارند. نتایح پژوهش در سه گزاره آمده: 1. هویت مکانی و فهم ویژگی‌های آن در نمود سازمندی‌های اجتماعی مانند شهری، روستایی و کوچ‌نشینی و صُور دیگر آنها در هر نگاره سرزمینی خود را نشان می‌دهد. 2. سازمندی‌های شهری میبد، عقدا، نایین و بافران بر تراس‌های دریاچه‌ای و اردکان بر بستر دریاچه بنا شده‌اند. 3. در مکانیابی سازمندی‌های شهری و روستایی امروز باید هویت مکانی را شناخت و استفاده بهینه کرد. حضور ژئومورفولوژیست ها می تواند در کاهش مسائل ساختاری با شناخت هویت مکانی و با طرح روح مکان در مسائل اجتماعیشهرها راهگشا باشند.