بررسی ارتباط عوامل ژئومورفیک و تغییرات دیرینه تراز دریای خزر با الگوی استقرار محوطه‌های باستانی شرق استان مازندران

طی دوره‌های باستانی، شرایط جغرافیایی هر منطقه، از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در تعیین الگوی استقرار سکونتگاه‌ها بوده و تغییرات محیطی، منجر به تغییر الگوهای استقراری نیز می‌گردیده است. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر تغییرات دیرینه تراز دریای خزر و همچنین نقش عوامل ژئومورفیک در الگوی استقرار محوطه‌های باستانی شرق استان مازندران می‌باشد. در ابتدا، نقشه‌ ارتفاع، شیب و ژئومورفولوژی محدوده‌ مورد مطالعه تهیه گردید و موقعیت نقاط باستانی (از دوره‌ پارینه سنگی تا دوره‌ اسلامی) فراوانی و تراکم آنها در هر یک از طبقات ارتفاعی، شیب و لندفرم‌های ژئومورفولوژیکی، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج ضمن تایید تاثیر پذیری الگوی استقرار از عوامل ژئومورفیک محدوده‌ی مورد مطالعه نشان داد که در دوره های متفاوت، تاثیر عوامل فوق مورد مطالعه، بر مکان گرینی استقرارگاه‌ها، متفاوت بوده است. هچنین مطالعه لندفرم ها و پراکندگی نقاط باستانی مشخص نمود که مخروط‌افکنه‌ها، متراکم‌ترین لندفرم‌ محسوب می‌شوند و متراکم ترین بازه‌ ارتفاعی در محدوده‌ مورد مطالعه، بازه‌ ارتفاعی 0 تا 15 متر بوده که این بازه‌ ارتفاعی دقیقا منطبق بر قاعده‌ مخروط افکنه‌های موجود در منطقه می‌باشد.در مرحله‌ بعد، با مطالعه‌ پژوهش‌های انجام شده بر روی تغییرات سطح اساس دریای خزر طی هزاره‌های گذشته، ایجاد بانک اطلاعات از داده‌ها و سپس تطبیق زمان این نوسان‌ها با دوره‌های باستانی، تاثیر تغییرات خط ساحلی بر مکان‌گزینی سکونتگاه-های باستانی حوضه‌ جنوب شرق دریای خزر مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که در برخی از دوره‌های باستانی الگوی استقرار به شدت تحت تاثیر پیش‌روی‌ها و پس‌روی‌های دریای خزر می‌باشد.