طبقه‌بندی ژئومورفولوژیک رودخانه‌ها در حوضه‌های کوهستانی (مطالعه موردی: رودخانه خرم‌آباد)

کشور ایران با استقرار در منطقه خشک و نیمه خشک همواره از نظر کمی و کیفی با مشکل کمبود منابع آب رو به رو است. بر همین اساس نیاز به تدابیر مدیریتی برای این منابع محدود احساس می‌شود. از جمله روش‌های مدیریتی مدیریت منابع آب و انتقال این دانش جهت استفاده کاربران طبقه‌بندی رودخانه‌ها است. رودخانه خرم‌آباد یکی از مهترین رودخانه‌ها و منابع آبی در غرب کشور ایران در یک حوضه کوهستانی قرار گرفته است. این رودخانه به عنوان یکی از شریان‌های حیاتی شهرستان خرم‌آباد به شمار می‌رود. لذا در مباحث مدیریت منابع آب به این رودخانه توجه ویژه‌ای شده است و پژوهشهایی صورت گرفته است اما با دیدگاه مدیریت محیطی و با بهره‌گیری از دانش ژئومورفولوژی نبوده‌اند. یکی از ابزارهای مهم مدیریت منابع آب این منطقه  طبقه‌بندی ژئومورفولوژیک رودخانه‌ها است. به همین جهت در این پژوهش بر اساس سه فاکتور چشم‌انداز، الگوی رودخانه و محدودیت بستر رودخانه خرم‌آباد و با بهره‌گیری از مشاهدات میدانی، تصحیح هندسی و موزاییک نمودن تصاویر ماهواره‌ای p5 مربوط به حوضه رودخانه خرم‌آباد، تهیه مدل ارتفاع رقومی و روش خوشه‌بندی در نرم افزار spssالگویی برای طبقه‌بندی این رود و رودهای مشابه در سایر مناطق جغرافیایی کوهستانی تهیه و ارائه شد. بر اساس این الگو رودخانه خرم‌آباد به چهار طبقه تقسیم شد. در این طبقه‌بندی از بخش‌های نه گانه رودخانه، بخش‌های 2،4،5و6 در طبقه اول، بخش‌های 7،8 و9 در طبقه‌دوم، بخش 3 در طبقه سوم و بخش 1 در طبقه چهارم قرار گرفتند. فاکتور اصلی تفکیک این بخش‌ها در طبقه‌بندی‌ها، فاکتور چشم‌انداز بود. هر چند که در بخش سوم (طبقه سوم) فاکتور شریانی بودن رودخانه، عامل تفکیک بوده است. این طبقه‌بندی از رودخانه مورد مطالعه می‌تواند به کاربران و برنامه‌ریزان منابع آب کمک کند تا با صرف هزینه و زمان کمتر و دقت بیشتر، رودخانه ها را دسته‌بندی و برای امور مدیریتی از آن بهره گیرند.