تاثیرات نوزمینساخت بر تغییرات مورفولوژیک حوضه‌های زهکشی سواحل مکران، جنوب شرق ایران

فرورانش صفحه عمان به زیر پوسته ایران موجب پیدایش کمربند برافزایشی زمین‌ساختی فعال مکران شده است. الگوی تغییرات مکانیفضایی زمین‌ساختی مکران را می‌توان؛ با بررسی لندفرم‌های این ناحیه و ازجمله اندازه گیری‌ شاخص‌های ژئومورفیک مشخص کرد. در این پژوهش با محاسبه کمیت‌های مورفوتکتونیک حوضه‌ها (شکل، طول، تقارن و عدم تقارن و ... حوضه؛ تراکم و نسبت انشعاب و ... شبکه زهکشی؛ نسبت مساحت و طول رده آبراهه ها) در حوضه‌های زهکشی جگین، سدیج، کهیر و باهوکلات، الگوی رفتاری حوضه‌ها به نیروهای نوزمینساختی مشخص‌شده‌اند. استخراج شاخص ها و مقایسه کمی مکانی آن‌ها با استفاده از داده های توپوگرافی(مدل‌های رقومی ارتفاعی) و نقشه های زمین شناسی در قالب مدل‌های موجود در نرم افزارها صورت گرفته است. علاوه بر شاخص های متداول عدم تقارن آبراهه(af)، ناهنجاری (a∆) و تراکم ناهنجاری سلسله مراتبی(ga)، تقارن توپوگرافی عرضی(t)، پیچناکی رودخانه(s)، شکل حوضه (bs) از شاخص های سطحی نسبت مساحت رده و طول آبراهه ها نیز جهت ارزیابی کنش واکنش زمین‌ساخت فرم حوضه‌ها استفاده‌شده‌اند. نتایج کمی حاصل نشان می‌دهند که: حوضه جگین بر اساس میزان ناهنجاری در تقارن و شکل حوضه‌؛ حوضه باهوکلات بر اساس ناهنجاری‌های سلسله مراتبی (a∆) و تراکم سلسله مراتبی، و توپوگرافی عرضی؛ و حوضه کهیر بر اساس پیچناکی دارای بیشترین فعالیت تکتونیک هستند.  دلیل ناهنجاری شاخص‌ها در حوضه ها را می‌توان ناشی از عملکرد تکتونیک فعال بر منطقه دانست. با تاثیر پذیرفتن پارامترهای زمین شناسی و  ایجاد آنومالی‌های تکتونیک، جنس زمین تغییریافته و فرسایش  در حوضه ها دگرگون خواهد شد. اما بر اساس شاخص نسبت مساحت رده ها و طول آبراهه ها حوضه باهوکلات بیشترین فعالیت زمین‌ساختی را دارد. بنابر نسبت مساحت رده آبراهه ها، طول آبراهه ها و شاخص تقارن توپوگرافی میزان تغییر شکل زمین‌ساختی کمربند برافزایشی مکران از غرب به شرق افزایش می‌یابد. این در صورتی است که، شاخص عدم تقارن آبراهه روندی کاهشی داشته و سایر شاخص ها در جهت غربیشرقی الگوی خاصی را  نداشته و بسته به حوضه موردنظر متفاوت هستند.