تزیین شیطان و تسویل نفس

نفس اماره به عنوان وسوسه گر درونی با تسویل و شیطان به عنوان وسوسه گر بیرونی با تزیین اعمال زشت می‌توانند سبب شقاوت انسان گردند و ضمن اینکه با یکدیگر متفاوتند، هر دو در گمراه کردن انسان نقش دارند. البته خداوند نیز در برابر آن ها دو حجت و راهنما برای انسان قرار داده، یکی حجت باطن که عقل و فطرت است در مقابل نفس اماره و دیگری انبیا ، ایمه، اولیا و علما در بیرون که در برابر شیطان بوده و موجب شکوفایی عقل می شوند و انسان را به سرچشمه سعادت می رسانند. هر انسانی یک شیطان دارد که به عنوان دشمن خارجی انسان قسم خورده تا او را گمراه کند و یکی از اقدامات مهم او در این راستا تزیین اعمال زشت برای انسان است، چرا که انسان طالب زیبایی هاست و تا وقتی که در عملی زیبایی و لذتی نبیند سراغ آن نمی رود؛ از جمله مهمترین راه های نفوذ شیطان یکی تصرف در قوه خیال و دیگری همراه کردن نفس انسان با خود است، که اگر این چنین شد، عقل منزوی گشته و فرد تا جایی که خود شیطانی در میان مردم شود، پیش خواهد رفت؛ با این همه باید گفت اگر انسان عقل خود را رشد کافی دهد می تواند شیطان و کلیه نقشه های او را خنثی سازد، چرا که کید و تزویر شیطان همیشه ضعیف بوده و هست، بنابراین رابطه شیطان بیرونی و نفس اماره در درون به صورت طولی خواهد بود، بدین معنا که شیطان از طریق نیرویی درونی وارد می شود. نفس به عنوان دشمن داخلی انسان همواره علاقه به مشتهیات و دلبستگی به دنیا دارد و برای رسیدن به این هدف خود همواره معاند عقل بوده و می کوشد تا حرف خود را به کرسی بنشاند؛ به این منظور نفس نیز همانند شیطان در پی آنست تا زشتی ها را زیبا جلوه،و لذت های کاذب را واقعی بنمایاند تا انسان را به ارتکاب آن ها ترغیب کند؛ در این میان نزاعی میان عقل و نفس در‌می گیرد که همان جهاد اکبر است و عقلی در این نبرد پیروز خواهد شد که دستورات قرآن را محور کارهای خود قرار داده، تزکیه نفس کرده و از این طرق خود را تقویت نماید.