موانع فکری تربیت در اندیشه مولوی

نگارنده در این مقاله کوشیده است با تحقیق و کاوش در مثنوی جلال‌الدین محمد رومی مشهور به «مولوی»، دسته‌ای از موانع فکری تربیت را استخراج کند. بی‌تردید مولانا در زمره بزرگ‌ترین عرفای اسلامی است که با ژرف‌نگری و اشراف کم‌نظیر خویش بر منابع دینی، توانسته است به یافته‌های اخلاقی و تربیتی ارزشمندی دست یابد؛ یافته‌هایی که در مجموع سیمای شفاف و مطلوبی از زندگی معنوی را به گونه‌ای زیبا و هنرمندانه، ترسیم می‌کند. بخشی از این یافته‌های ارزشمند، متوجه موانع و هشدارهای اخلاقی و تربیتی است که آگاهی از آنها به روندگان راه کمال این امکان را می‌دهد که بتوانند با آمادگی ذهنی و روانی بالاتر و با ذهنیتی روشن‌تر گام در مسیر کمالات انسانی نهند. شناسایی و توصیف این آسیب‌ها به دلیل کثرت و تنوعی که دارند نیازمند نوعی طبقه‌بندی مفهومی است؛ چراکه ماهیت این آسیب‌ها و زمینه‌های بروز آنها با یکدیگر متفاوت است. از آنجایی که موانع تربیت در آثار فکری مولانا و به‌ویژه در کتاب مثنوی معنوی، به صورت منظم و در بابی جداگانه نیامده، نگارنده سعی کرده است با سیر در تمامی دفترهای مثنوی معنوی که از مهم‌ترین دستاوردهای فکری وی به شمار می‌رود، اهّم موانع فکری تربیت از قبیل تقلیدگرایی، تدریج‌گریزی، استغنا از منبع وحی، تمایلات نفسانی و توهم و خیالبافی را در این نوشتار مطرح کند.