را ه‌های تادیب نفس از منظر فیض کاشانی

فیض کاشانی از بزرگ‌ترین دانشوران و فلاسفه‌ مسلمان قرن یازدهم است. تمامی آثار وی مبتنی بر معرفت و قرب الهی است و این مطلوب را تنها از طریق زهد و عبادت و گذشتن از هدف‌های دنیوی امکان‌پذیر می‌داند. او همگامی تربیت عملی با مبانی نظری دین را شرط اساسی رسیدن به معرفت حق می‌داند و با رد انواع دیگر معرفت، مانند معرفتی که فلاسفه از راه براهین عقلی می‌آورند، بر پایبند بودن خود در مقام یک فیلسوف مسلمان صحه می‌گذارد. اعتقادات او بر این است که فرد مسلمان باید همواره به ارزیابی خویش بپردازد و برای رسیدن به بالاترین معرفت همواره از نفس خویش حسابرسی کند، تا از این طریق عیوب نفسانی وی آشکار و دفع افسد برایش آسان شود‌. نگارنده به شیوه توصیفی و تحلیلی و با استناد به کتب اخلاقی و تربیتی فیض بالاخص الحقایق، المحجه‌البیضا و شرح رساله زاد السالک، طریقه وصول نفس به عالی‌ترین مرتبه را بازگو کرده است و این سیر و سلوک را از طرق مختلف از جمله: سعی و جهد فرد در خود‌سازی خویشتن، همنشینی با خردمندان، و عبرت‌آموزی از زشت‌کرداران و ... میسر می‌داند. در این پژوهه تلاش شده است به اصول و روش‌های تربیتی برگرفته از راه‌های تادیب نفس پرداخته شود. برخی از اصول و (روش‌های) به‌دست‌آمده عبارت است از: احیای میثاق فطرت (تربیت عملی)، نیک‌اندیشی (پرورش روحیه مثبت‌نگری)و... .