توسعه سرمایه اجتماعی بر اساس آموزه‌های قرآنی

چکیدهسرمایه یکی از عوامل مهم رشد و توسعه اقتصادی در جوامع انسانی محسوب می‌شود. نیروی کار و عوامل فیزیکی بهعنوان سرمایه فیزیکی اولین نوع سرمایه است که مورد توجه قرار گرفت، اما گذشت زمان مبین این نکته اساسی بود که عوامل فیزیکی نمی‌تواند تنها عامل توجیه رشد و توسعه جوامع باشد؛ بنابراین پسماند رشد الزاماً ناشی از عوامل غیرفیزیکی است. با این وجود توجه به نیروی انسانی به‌عنوان دومین نوع سرمایه نیز نتوانست توجیه کننده پسماند رشد باشد.از این‌رو، صاحب‌نظران علوم اجتماعی ضمن تبیین مفهوم سرمایه اجتماعی به‌عنوان سومین نوع سرمایه آن را به‌عنوان یکی از پیش‌شرط‌های اساسی توسعه جوامع امروزی مطرح کرده‌اند.با وجود اینکه واژه سرمایه اجتماعی در سال‌های اخیر وارد حوزه علوم اجتماعی و اقتصادی شده است و دریچه تازه‌ای را در تحلیل و علت‌یابی مسایل اجتماعی و اقتصادی گشوده است؛ بیش از هزار و چهارصد سال پیش دین اسلام اساس روابط پیروان خود را بر مبنای غنی‌سازی سرمایه اجتماعی بنیان نهاد. قرآن کریم به‌عنوان محور تعالیم اسلامی، در قالب ارایه راهکارهایی در راستای بهینه‌سازی روابط فردی و گروهی و تحریم عملکردهایی که ارتباطات سالم اجتماعی را تخریب می‌کند، منشور عملی غنی‌سازی سرمایه اجتماعی است. ازاین‌رو، نویسندگان مقاله به شیوه تحلیلی ضمن بررسی آیات قرآن کریم به استنتاج آموزه‌های مبتنی بر توسعه سرمایه اجتماعی قرآن کریم پرداخته و به نتایج ذیل دست یافته‌اند. تاکید قرآن بر بهبود روابط خانوادگی به منظور غنی‌سازی سرمایه اجتماعی در کانون خانواده و به‌تبع آن جامعه است. براین اساس روابط خانوادگی باید بر پایه احترام و اعتماد باشد.تقویت وجوه مشترک بین افراد، توصیه به رافت و مهربانی، انفاق، سفارش به وفای عهد، بهینه‌سازی روابط اقتصادی، پرهیز از عوامل تضعیف‌کننده سرمایه اجتماعی، عمده‌ترین راهکارهای ارایه‌شده در قرآن کریم در راستای غنی‌سازی سرمایه اجتماعی در جامعه است.