تقابل نور و ظلمت و دوگانه های همسو، در قرآن و حدیث

زمینه و هدف: پژوهش پیرامون واژگان کلیدی و گزاره‌های بنیادین در کتب آسمانی و ادیان توحیدی از رویدادهای مهم در دین‌شناسی است که نقشی اساسی در حل مسائل نظری در حوزه‌ الهیات و فلسفه‌ دین دارد. واژه‌های «نور و ظلمت» از پرکاربرد‌ترین واژگان در قرآن کریم هستند؛ قرآن از تضاد «نور و ظلمت» در عالم طبیعت که از محسوس‌ترین پدیده‌ها برای ذهن بشر است، استفاده و تقابل معنایی دوگانه‌هایی همچون ولایت رحمانی با ولایت طاغوت، هدایت و ضلالت و ... را در قالب استعاره و تمثیل به افق دید مخاطبان نزدیک نموده است. در شبکه‌ معنایی که قرآن تعریف می‌کند واژه‌ «نور» با ولایت الهی، کتب آسمانی، پیامبران، ایمان و هدایت مترادف است و واژه‌ «ظلمت» با شیطان، ولایت طاغوت، کفر و گمراهی، همسو است. روش: این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی و استدلال منطقی با تکیه بر پردازش اطلاعات کتابخانه‌ای و اسنادی انجام یافته است. یافته‌ها و نتایج: تقابل «نور و ظلمت» در قرآن، نمادین است و این دو از دو اقلیم جدا نیستند تا یکی مخلوق الله و دیگری مخلوق شیطان باشد؛ با وجود تقابل نمادین خدا و شیطان، هرگونه ثنویت و دوگانه‌انگاری در منطق توحیدی قرآن مردود و حکمت تقابل شیطان با اوامر تشریعی الهی، لازمه‌ تحقق سنت امتحان است که یکی از سنت‌های تغییرناپذیر خداوند است.

the opposition of light and darkness and the corresponding dualities in the qur’an and hadith

background and objectives: research on key words and basic propositions in the scriptures and monotheistic religions is one of the important events in theology that plays a key role in solving theoretical problems in the field of theology and philosophy of religion. the words &light and darkness& are among the most widely used words in the holy qur’an; the qur’an uses the contradiction of &light and darkness& in the natural world, which is one of the most tangible phenomena for the human mind, the use and semantic contrast of dualities such as rahmani guardianship with taghut guardianship, guidance and misguidance, etc. in the form of metaphors and allegories. in the network of meanings defined by the qur’an, the word &light& is synonymous with divine guardianship, the scriptures, the prophets, faith and guidance, and the word &darkness& is synonymous with satan, the guardianship of taghut, infidelity and misguidance.methodology: this research has been done using descriptive, analytical and logical reasoning methods based on the processing of library data and documents. findings and results: the opposition of &light and darkness& in the qur’an is symbolic and these two are not separate from the two climates so that one is a creation of god and the other is a creation of satan. despite the symbolic opposition of god and satan, any duality and duplicity in the monotheistic logic of the qur’an is rejected and the wisdom of the opposition of satan to the divine legislative orders is necessary to fulfill the tradition of the test, which is one of the immutable traditions of god.