مولفه‌ها و روش‌های تربیتی در احادیث امام رضا (ع)

زمینه و هدف: تعلیم و تربیت یکی از اهداف بنیادین بعثت انبیاء و رسول خدا (ص) است. امام رضا (ع) در راستای این هدف، متناسب با اوضاع و شرایط فرهنگی- اجتماعی عصر خویش، رویکرد خاصی را در هدایت و روشنگری جامعه اتخاذ کردند. امام رضا (ع) در ضمن بیانات خویش، از روش‌های گوناگونی برای تربیت فردی و اجتماعی افراد بهره جسته‌اند. این مقاله با رویکرد مورد پژوهانه، با بررسی روایات و سیرة امام رضا (ع) درصدد پاسخ به این سوالات است که آیا پیام‌ها و آموزه‌های تربیتی را می‌توان از روایات امام رضا (ع) در حوزه‌های گوناگون برداشت کرد؟ روش‌های تربیتی سیرة رضوی چه ویژگی های شاخصی دارد؟ امام رضا (ع) در ضمن مذاکرات از چه شیوه های تربیتی بهره جسته‌اند؟ روش تحقیق: این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با مراجعه به احادیث امام رضا (ع) علاوه بر کارآیی روایات در حیطه‌های گوناگون، به ارائه مولفه‌ها و روش‌های تربیتی آن حضرت (ع) پرداخته است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که می‌توان مولفه‌های تربیت رضوی (ع) را بر سه پایة اصلی استوار دانست: خدامحوری؛ اشتمال و جامعیت؛ عنایت به جنبه‌های فردی و اجتماعی. در امتداد این اصولِ سه‌گانه، ایشان از روش‌هایی نیز همانند «بهره‌گیری از آیات قرآن کریم، استفاده از مصادیق ملموس و طبیعی؛ مخاطب‌شناسی؛ تشویق به تحصیل فقه و دانش» استفاده نموده‌اند.