راهکارهای صدرالمتالهین در حل مسئله‌ خودفریبی

زمینه و هدف: خودفریبی ازجمله رذایل اخلاقی است که در فرهنگ قرآنی- اسلامی ذیل عناوینی همچون تسویل و تدلیس نفس اماره، موردبحث و بررسی قرار گرفته است. صدرالمتالهین این بیماری نفسانی را در مباحث انسان‌شناسی خود مطرح کرده و معتقد است اصلی‌ترین عامل ایجاد آن مستولی شدن شهوت و غضب بر وجود آدمی و نیز غلبه‌ واهمه و خیال بر عقل و خرد اوست. خودفریبی مصادیق متعددی دارد که از آن جمله می‌توان به توجیه، انکار، دلیل‌تراشی، مغالطه، دروغ و تقلید اشاره کرد. این مقاله بر آن است تا ضمن تبیین دقیق مسئله‌ خودفریبی از منظر حکمت متعالیه، راهکارهای مناسب برای درمان آن را نیز معرفی کند. روش تحقیق: این تحقیق بنیادی- فلسفی از روش توصیفی – تحلیلی با تکیه بر تحلیل محتوا بهره می‌برد. محتوای مورداستفاده عموماً آثار ملاصدرا است. یافته ها و نتیجه گیری: به باور ملاصدرا، خودشناسی مقدمه‌ درمان بیماری های درونی همچون خودفریبی است. توبه، تعقل و استدلال‌گرایی نیز می توانند در درمان این بیماری نفسانی موثر باشند. از طریق این روش‌ها می توان مصادیق خودفریبی را شناخت و با تبدیل شناخت‌ها به عمل و رفتار، می‌توان به سلامت روان دست یافت. پیشنهاد ما در تحقق این مهم آن است که هر کس بکوشد تا استدلال‌گرایی را تمرین کند؛ زیرا تحقق استدلال‌گرایی در بخش‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی، نیاز به ورزش و تمرین دارد.