عفو و صفح در کتاب و سنّت

زمینه و هدف: عفو و صَفح (بخشش و گذشت) از دیرباز در صدر فضائل اخلاقی جای داشته و جلوهای از اسم «عَفُوّ» در مجموعة اسماء الحسنای الهی است، و در قاموس حکمت عَلَوی «تاج المکارم» لقب گرفته است. ولی جوامع اسلامی همواره با نوعی جهل نسبت به حدود و شروط و ضوابط بخشش و گذشت به سر می برند و درنتیجه غالباً دچار افراط و تفریط می شوند و در بسیاری موارد از عهدة تشخیص صحیح آن برنمی آیند و از آنهمه آثار و برکات دنیوی و اخروی عفو و صفح، محروم می گردند. هدف این تحقیق بیان و تبیین جایگاه بخشش و گذشت در مکتب اخلاقی اسلام و دستیابی به راهکارهای قرآنی و بررسی و تدوین دستاوردهای فردی و اجتماعی آن در جهت فرهنگسازی و آگاهی دادن عموم مسلمانان به علوم و معارف قرآن و عترت اهلبیت در این زمینه است. روش تحقیق: روش این تحقیق از نوع توصیفی و مطالعات آن کتابخانه است و با استفاده از ابزار فیش برداری انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری: این مقاله ضمن ارائة مفهوم شناسی این فضیلت اخلاقی، کوشیده است تا موارد عفو و صفح ممدوح را از موارد مذموم آن بازشناسی کند و آثار و دستاوردهای فردی و اجتماعی بخشش و گذشت از دیدگاه قرآن کریم و احادیث معصومان را بررسی نماید و در پرتو یک تحقیق موضوعی در سرتاسر آیات و سُوَر قرآن کریم، بخشی از دقایق و ظرایف مسئلة بخشش و گذشت را در علوم و معارف قرآن و مکتب اهلبیت بیان و تبیین نماید.