واکاوی اخلاق اسلامی در مقایسه با برخی علوم انسانی

زمینه و هدف: اخلاق از جمله دانش های مهم حوزة علوم اسلامی است و لازم است که رابطة آن با سایر علوم انسانی مورد بررسی قرار گیرد. مقالة حاضر می کوشد تا رابطة اخلاق را با علومی همچون: «حکمت نظری و عملی»، «عرفان نظری و عملی»، «تربیت» و«حقوق» تبیین نماید. «اخلاق» جمعِ خُلق و خُلُق به معنای خوی، سجایا، سرشت، سجیّه، طبع و عادت است؛ این واژه مربوط به نفس انسان و صفات او در حوزة فضائل و رذائل است. روش تحقیق: این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و برای گردآوری داده ها از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. یافته ها و نتیجه گیری: تعریف اصطلاحی اخلاق و علم اخلاق توسط برخی علمای اخلاق بر اساس همین صفات پایدار نفسانی، در مقولة شناختی و رفتاری موردقبول واقع شده است. نسبت اخلاق با حکمت عملی با عقل نظری و عملی همگرایی دارد؛ و در عرفان، هرچند ازنظر موضوع و هدف تفاوت هایی دارد اما ازلحاظ ساختاری مقدمة عرفان عملی به شمار می آید. تربیت نیز نسبت به اخلاق عام است و به عنوان یکی از شاخه های روشی با اخلاق تعامل پیدا میکند. شباهت ها و تفاوت های اخلاق با حقوق نیز موجب برخی هم گرایی ها و واهمگرایی شده است.