ارزیابی آسیب‏پذیری شبکه‏‏‏ی معابر شهری در برابر زلزله‏های احتمالی مطالعه‏ی موردی: منطقه‏ی 3 شهرداری تهران

زلزله می‏تواند شهرها و مناطق یک کشور را از تحرک بیندازد، با مختل کردن شبکه‏ی ارتباطی شهر نظم ترافیکی را بر هم بزند و جریان عرضه‏ی کالا را کند و ارائه‏ی خدمات اورژانسی (اضطراری) و ایمنی به زلزله‏زدگان را با موانع جدی مواجه نماید. این وضعیت خطرناک به دلیل کم‏عرض بودن معابر، تمرکز زیاد جمعیت در بافت‏های قدیمی، بلندمرتبه‏سازی‏های غیراصولی، ساخت‏وسازهای انجام‏شده بر روی مسیر قنات‏ها و قرارگیری در منطقه‏ای با لرزه‏خیزی بالا، که نتیجه‏ی گسترش کالبدی و افزایش تراکم شهرهای بزرگ است، منجر به از بین رفتن کارایی شبکه‏ی ارتباطی، حجم بالای تلفات انسانی و خسارت‏های مالی می‏شود. هدف این پژوهش پیش‏بینی آسیب‏پذیری شبکه‏ی ارتباطی شهر در برابر شدت‏های مختلف زلزله است. برای رسیدن به این هدف 10 شاخص موثر در آسیب‏پذیری شبکه‏ی معابر شهری در برابر زلزله در قالب مدل‏های برنامه‏ریزی و تلفیقی چونanp وزن‏دهی و فازی‏سازی شدند. لایه‏های انتخابی در محیط gis ترکیب و نهایتاً نقشه‏ی آسیب‏پذیری کلی منطقه پیش از زلزله تهیه گردید. در مرحله‏ی بعد مدل پیش‏بینی در قالب طراحی سناریوهای زلزله در شدت‏های مختلف 6، 7 و 8 مرکالی اصلاح‏شده بر روی نقشه‏ی کلی آسیب‏پذیری منطقه پیش از زلزله اعمال شد. نتایج پژوهش نشان می‏دهد که میزان آسیب وارده به شبکه‏ی معابر منطقه‏ی 3 شهرداری تهران در سناریوی 6 مرکالی حاکی از آن است که 52% درصد معابر منطقه در دو دامنه‏ی آسیب‏پذیری خیلی کم و کم قرار گرفته‏اند. بیشترین درصد این معابر با 64% درصد در ناحیه‏ی 4 و 6 منطقه، در قسمت‏های جنوبی محله‏ی سیدخندان و شمال محله‏ی کاووسیه قرار دارند، در سناریوی 7 مرکالی 53% درصد معابر در دامنه‏ی آسیب‏پذیر زیاد قرار دارند. بیشترین درصد این معابر در ناحیه‏ی 1، در قسمت غربی ده ونک و در ناحیه 2، در قسمت مرکزی محله‏ی حسن‏آباد و زرگنده است. در سناریوی 8 مرکالی نمودار میزان آسیب‏پذیری شبکه‏ی معابر در دو دامنه‏ی آسیب‏پذیری زیاد و تخریب کامل حالت صعودی پیدا کرده و 80% درصد معابر منطقه در این دو دامنه قرار گرفته‏اند. بیشترین درصد این معابر به ترتیب در نواحی 6، 1، 2، 5،3 و 4 قرار دارند.