سنجش آسیب‌پذیری زیرساخت‌های روبنایی شهر خرم‌آباد در مواجهه با بحران سیل

سیل یکی از رایج‌ترین و شدیدترین خطراتی است که زندگی مردم را در سراسر جهان مختل می‌کند. شهر خرم‌آباد به دلیل موقعیت دره‌ای بودن شهر، بارش‌های سیل‌آسا و وجود رودخانه‌های کرگانه و خرم رود در شهر، در معرض خطر سیل قرار دارد. هدف این پژوهش سنجش آسیب‌پذیری زیرساخت‌های روبنایی شهر خرم‌آباد است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است. برای تهیه نقشه‌های آسیب‌پذیری از نرم‌افزار arc gis و از مدل ترکیبی ahp-fuzzy استفاده شد. به‌منظور تعیین معیارها به کارشناسان و متخصصان مراجعه شده و پس‌ازآن، ماتریس زوجی معیارها تشکیل‌شده و سپس مطابق ماتریس‌ها، پرسشنامه‌ای تهیه‌شده که این پرسشنامه معیارها را دوبه‌دو طبق اهمیت آنها باهم مقایسه می‌کند. در نهایت پرسشنامه‌ها در اختیار 25 نفر از کارشناسان و متخصصان قرارگرفته و تکمیل شد. نتیجه امتیازدهی به معیارها وارد نرم‌افزار ویژه مدل ahp (expert choice) شده و وزن نهایی زیرمعیارها تعیین شد و در مرحله بعد اقدام به فازی سازی لایه‌ها (زیرمعیارها) شده و سپس تلفیق لایه‌ها صورت گرفت و درنتیجه، نقشه نهایی آسیب‌پذیری زیرساخت‌های روبنایی شهر خرم‌آباد به دست آمد. در این پژوهش از دو معیار طبیعی و کالبدی که شامل 12 زیر معیار: بافت فرسوده، تراکم جمعیت، شبکه معابر، کاربری، ارتفاع، شیب، جهت شیب، زمین‌شناسی، فاصله از رودخانه، خاک‌شناسی، فرونشست، میزان بارندگی است، استفاده ‌شده است. نتایج پژوهش نشان داد که 9.66 درصد یا به عبارتی 49 هکتار از زیرساخت‌های روبنایی در معرض آسیب‌پذیری خیلی زیاد سیل قرار دارند، همچنین مشخص شد کاربری‌های فضاهای سبز، اداری، آموزشی و تجاری به ترتیب بیشترین آسیب‌پذیری و کاربری‌های تاریخی و فرهنگی کمترین آسیب‌پذیری را در برابر سیل دارند. برای کاهش آسیب‌پذیری سیل و به‌منظور افزایش ایمنی زیرساخت‌ها، باید ساماندهی و ارتقاء کیفیت بستر و حریم رودخانه و ارتقاء کیفیت کالبدی رودخانه‌ها زیر نظر مدیران و مسئولان شهری انجام گیرد.

assessing the vulnerability of khorram abad city facilities in the face of flood crisis

flood is one of the most common and severe dangers that disrupt people’s lives around the world.khorramabad city is at risk of flooding due to its location in a valley, torrential rains, and the presence of the karganeh and khorramroud rivers in the city. and the purpose of this research is to assess the vulnerability of urban facilities khorram abad city. this research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method. arc gis software and ahp-fuzzy hybrid model were used to prepare vulnerability maps. in order to determine the criteria, experts have been consulted after that, the paired criteria matrix is formed, and then according to the matrices, a questionnaire has been prepared that compares the criteria two by two according to their importance. finally, the questionnaires were given to 25 experts and specialists and completed. the result of scoring the criteria was entered into the special software of the ahp (expert choice) model and the final weight of the sub-criteria was determined, and in the next step, the layers (sub-criteria) were fuzzified and then the layers were combined, and as a result, the final map of the vulnerability of the khorramabad facilities was obtained.in this research, two natural and physical criteria, which include 12 sub-criteria: worn texture, population density, road network, use, height, slope, slope direction, geology, distance from the river, soil science, subsidence, rainfall amount used.the results of the research showed that 9.66 percent or 49 hectares of urban facilities are very vulnerable to floods. it was also found that the use of green spaces, office use, educational use and commercial use are the most vulnerable, and historical use and cultural use are the least vulnerable to floods. in order to reduce the flood vulnerability and to increase the safety of urban facilities, it is necessary to organize and improve the quality of the bed and river boundaries and improve the physical quality of rivers under the supervision of city managers and officials.