شناسایی و تحلیل الگوهای فشار تراز دریای روزهای بارش ابرسنگین بهاره استان گلستان

بارش‌های سیل‌آسا به دلیل ناگهانی بودن آن خسارات سنگینی در بخش‌های مختلف تاسیسات زیربنایی، عمرانی و کشاورزی برای مناطق مختلف کشورمان به‌ویژه مناطق پربارش به بار می‌آورند. در پژوهش حاضر به شناسایی الگوهای فشار تراز دریا و تحلیل شرایط همدید و ترمودینامیک روزهای بارش ابرسنگین استان گلستان پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا با استفاده از داده‌های ایستگاه زمینی و در نظر گرفتن دو شرط آستانه بارش بالاتر از صدک 98 درصد و فراگیری بیش از 50 درصد، 15 روز بارش ابرسنگین طی فصل بهار دوره آماری 1970-2019 استخراج شد. داده‌های فشار تراز دریا بر روی یاخته‌های 0.25 × 0.25 درجۀ قوسی در 10 تا 70 درجۀ عرض شمالی و 10 تا 90 درجۀ طول شرقی از مرکز پیش‌بینی‌های میان‌مدت اروپایی (ecmwf) استخراج شدند. بر روی ماتریس همپراش داده‌های فشار تراز دریا در15 روز بارش ابرسنگین تحلیل خوشه‌ای با روش ادغام انجام شد و 3 الگوی همدید فشار هنگام رخداد بارش‌های ابرسنگین بهاره استان گلستان مشاهده می‌شود. نتایج حاصل از تحلیل همدیدی نقشه‌ها نشان داد که به هنگام رخداد بارش‌های ابرسنگین زبانه‌هایی از پرفشارهای سرد مستقر بر روی اروپا، روسیه و سیبری و کم‌فشارهای گرم چند هسته‌ای واقع در مناطق جنب قطبی، نیمه شرقی ایران، پاکستان و اطراف دریاچه آرال و بالخاش به سمت شمال شرق ایران و استان گلستان گسترش یافته‌اند. این شرایط باعث شکل‌گیری مناطق جبهه‌زایی فعال و به تبع آن شیو فشاری شدید در شمال شرق و جو استان گلستان شده و منجر به رخداد روزهای بارش ابرسنگین در منطقه مورد مطالعه شده است. نتایج حاصل از تحلیل تابع شار همگرای رطوبت هم نشان داد که بیشترین شار همگرای رطوبت در ترازهای زیرین جو (1000 و 850 هکتوپاسکال) و به‌ترتیب توسط منابع آبی خزر، خلیج فارس و عمان صورت گرفته است؛ اما در ترازهای میانی جو (700 و 500 هکتوپاسکال) با مداری شدن جریان‌های جوی علاوه بر دریای خزر، منابع آبی مدیترانه و سیاه هم تغذیۀ رطوبتی این‌گونه بارش‌ها را بر عهده گرفته‌اند.

Identification and Analysis of Sea LevelPressure patterns Super heavy Rainfall Daysin the Golestan Province

Torrential rains because of the suddenness of damage in different parts of the infrastructure, construction and agriculturalareas of high rainfall regions of our country, especially in Regions with abundant rainfall. In the presentstudy, we have identified sea level pressure patterns and analyzed the synoptic and thermodynamic conditions of superheavy rainfall days in Golestan province.For this purpose, first, using ground station data and taking into account twothreshold conditions above 98% percentile and over 50% incidence, 15 days of super heavy rainfall were extracted duringthe spring of the 1970–2019 statistical period.Sea level pressure data are extracted on 0.25 /0 0.25 degree arc cells at 10 to70 degrees north latitude and 10 to 90 degrees east longitude from the European MidTerm Forecast Center (ECMWF)Were. Cluster analysis by Ward integration method was performed on the sea level compressibility matrix data for15 days of super heavy rainfall and 3 synoptic pressure patterns observed during spring super heavy rainfalls eventsof Golestan province. The results of the synoptic analysis of the maps showed that during the heavy rainfall events,tabs of cold pressures based on Europe, Russia and Siberia and multicore warm pressures located in the Arctic, mideasternregions of Iran, Pakistan and Aral and Balkhash Lake are spread northeast of Iran and Golestan province.Theseconditions have created active frontal zones and consequently severe pressure gradient in northeast and atmosphere ofGolestan province and have led to super heavy rainfall days in the study area. The results of moisture flux convergencefunction analysis also showed that the highest moisture flux convergence was at lower atmospheric levels (1000 and850 hPa) and by Caspian, the Persian Gulf and Oman water resources, respectively. But in the middle levels of theatmosphere (700 and 500 hPa) with the zonal atmospheric currents, In addition to the Caspian Sea, Mediterranean andBlack seas sources have also been responsible for the moisture supply of these rainfalls.