ارزیابی اقرار در امور کیفری از منظر نظریه عقلانیت ماکس وبر

از مباحث مهم حقوق کیفری، موضوع ادله اثبات دعوی است. چراکه با توجه به اصل برائت، مجازات کردن افراد مستلزم اثبات رفتار خلاف قانون از طریق ارائه ادله است. در میان ادله، اقرار دارای اوصاف و شاخص‌‌های منحصربه‌فردی است که در تمام نظام‌هاى حقوقى، از حیث توان اثباتى، نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. اهمیت جایگاه اقرار در نظام تقنینی ایران به حدی است که از آن با تعابیر خاصى نظیر ملکه دلایل و سید‌البینات یاد می‌‌کنند. به همین دلیل، علاوه بر اهمیت ضرورت مطالعه‌‌ عمیق آن، می‌‌توان از منظرهای گوناگون علمی و روش‌شناختی نیز به آن نگریست و آن را از نگاه اندیشمندان و نظریه‌‌پردازان مورد ارزیابی قرار داد.نظریه عقلانیت ماکس وبر از جمله نظریات جامعه‌‌شناسی است که در حوزه حقوق و به ویژه قانونگذاری تاثیرگذار بوده است. این نظریه بر اداره امور بر اساس معیارهای علمی، ملموس، منطقی، قابل محاسبه و قابل پیش‌‌بینی تاکید می‌‌کند. در مقاله حاضر، تلاش بر آن است که با روشی توصیفی تحلیلی به ارزیابی اقرار از منظر نظریه عقلانیت ماکس وبر پرداخته شود. نتیجه این نوشتار نشان می‌‌دهد اگرچه می‌‌توان جلوه‌‌هایی از عقلانیت را در قواعد مهمی همچون قابل ارزیابی بودن و قابل تجزیه‌‌پذیر بودن اقرار در نظام تقنینی ایران مشاهده نمود؛ اما در مقابل تعریف قانونگذار از اقرار، پذیرش رجوع از اقرار، لزوم اقرار نزد قاضی و تعدد اقرار در برخی جرایم علاوه بر اینکه با دو قاعده مذکور منافات دارد، با شاخص‌‌های نظریه عقلانیت ماکس وبر از جمله قابلیت ارزیابی، جامعیت، عینی و ملموس بودن اقرار نیز همسو نیست.

evaluating confession in criminal matters from the perspective of max weber’s theory of rationality

one of the most important issues in criminal law is the subject of evidence. because according to the principle of innocence, punishing individuals requires proving illegal behavior by presenting evidence. among the arguments, confession has unique characteristics and indicators that play a decisive role in all legal systems in terms of probative power. the importance of the position of confession in the iranian legislative system is such that it is mentioned with special interpretations such as the queen of reasons and seyyed al-binat. for this reason, in addition to the importance of the need for in-depth study, it can be viewed from various scientific and methodological perspectives and evaluated from the perspective of thinkers and theorists. max weber’s theory of rationality is one of the sociological theories that has been influential in the field of law and especially legislation. in the present article ، an attempt is made to evaluate confession from the perspective of max weber’s theory of rationality using a descriptive-analytical method. the result of this article shows that although manifestations of rationality can be seen in important rules such as assessability and biodegradability of confession in the iranian legislative system. but in contrast to the legislator’s definition of confession, acceptance of recourse to confession, the need for confession before a judge and multiple confessions in some crimes, in addition to contradicting the two rules, with the indicators of max weber’s theory of rationality such as evaluation, comprehensiveness, objectivity and tangibility confession is not in line either.