بایسته‌های سند ملی ارزیابی ریسک (خطر) پول‌شویی و تامین مالی تروریسم در پرتو رویکرد ریسک پایه

ماهیت جرایم سازمان‌یافته به گونه‌ای است که مقابله با آنها، جز از رهگذر واکنش سازمان‌یافته متناسب با ماهیت جرم، ممکن نیست؛ پول‌شویی و تامین مالی تروریسم از خانواده این نوع از جرایم تعریف می‌شود؛ ضرورت واکنش روشمند با این جرایم موجب گردیده است تا گروه ویژه اقدام مالی، به عنوان تخصصی‌ترین سازمان مقابله با جرایم پول‌شویی و تامین مالی تروریسم، اتخاذ رویکرد ریسک پایه را به کشورها پیشنهاد نماید. در نظام‌های حقوقی کشورها‌ی پیشرو در این عرصه، برای اتخاذ رویکرد ریسک پایه در مقابله با جرایم مذکور، برنامه‌‌ای راهبردی با عنوان «سند ملی ارزیابی ریسک» تدوین شده است. در همین راستا، در نظام حقوقی ایران ماده 3 «آیین‌نامۀ اجرایی ماده 14 الحاقی قانون مبارزه با پول‌شویی مصوب 1398» اصل تدوین آن را مورد پیش‌بینی واقع ساخته است؛ اما سند مذکور تاکنون مورد تدوین واقع نشده است و از لحاظ نظری نیز بایسته‌های تدوین آن فراهم به نظر نمی‌رسد. بر این اساس، به منظور تمهید بخشی از مقدمات نظری تدوین سند مذکور، چالش‌ها و سوالات این پژوهه را می‌توان در قالب چیستی رویکرد ریسک پایه از منظر گروه ویژه اقدام مالی در مبارزه با جرایم پول‌شویی و تامین مالی تروریسم و بایسته‌های پیشنهادی سند ارزیابی ریسک به عنوان برآمد کلان این رویکرد در نظام حقوقی کشورها ارائه داد؛ ماحصل تحقیق بدین شرح است که رویکرد ریسک از منظر گروه ویژه اقدام مالی عبارت است از اینکه با هدف مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم، نهادهای پولی و مالی اعم از مشاغل و حرفه‌های غیرمالی معین و مشاغل و بخش‌های پولی چون بانک، بورس و ... با به‌کارگیری اسلوب‌ها و سیاست‌ها، حساس به ریسک اقدام کنند و رفتار خود را با توجه به شدت ریسک تنظیم نمایند؛ با توجه به اسناد گروه ویژه اقدام مالی و با عنایت به اسناد ملی ارزیابی ریسک چند کشور پیشرو در این عرصه، بایسته‌های پیشنهادی تدوین سند ملی ارزیابی ریسک می‌تواند شامل ادبیات بنیادین، جامعۀ هدف در اجرای ارزیابی ریسک ملی، فرایند ارزیابی ریسک، تداوم در ارزیابی ریسک و ماحصل ارزیابی ریسک گردند. لازم به ذکر است که این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی انجام شده و در جمع‌آوری منابع، روش کتابخانه‌ای را اتخاذ نموده است.

the requirements of the national risk assessment document for money laundering and terrorism financing in the light of the risk-based approach

the nature of organized crime is such that it is not possible to deal with it, except through an organized response commensurate with the nature of the crime. the need for a methodical response to these crimes has led the financial action task force, as the most specialized organization to deal with such crimes, to propose a basic risk approach to countries. explain that in any financial field, taking into account the existing risk, in the event of a crime, the plaintiff should take action; for example, in cases of high risk of committing a crime, in a financial area, appropriate action is taken to reduce the risk, increase the facilities and resources to deal with the crime. in the legal systems of countries to adopt a basic risk approach to crime, a strategic plan called the &national risk assessment document& has been developed. in this regard, article 3 of the &executive regulations of the additional article 14 of the anti-money laundering law approved in 1398& has also provided for the principle of its compilation; however, the mentioned document has not been compiled so far and theoretically the requirements for its compilation do not seem to be provided. accordingly, in order to prepare part of the theoretical foundations of the document, in this study, after analyzing the basic risk approach, according to the documents of the financial action task force and with regard to the national risk assessment documents of several leading countries, principles and the requirements for compiling the national risk assessment document of iran should be compiled and explained in order to deal with organized and transnational crimes within the framework of the national risk assessment document of iran. it should be noted that this research has been done by descriptive-analytical method and in collecting resources, the library method has been used.