>
Fa   |   Ar   |   En
   جرایم سودمدار در سنجه انتخاب عقلانی و روان‌شناسی تکاملی  
   
نویسنده معصومی وحیدرضا ,رضوی فرد بهزاد ,غلامی حسین ,حسین ثابت فریده
منبع پژوهشهاي حقوق جزا و جرم شناسي - 1400 - دوره : 9 - شماره : 18 - صفحه:57 -89
چکیده    نظریه های انتخاب عقلانی در تبیین جرایم سودمداری مانند کلاهبرداری، خیانت در امانت و سایر جرایم مالی، تبیین های نسبتاً موفقی ارائه می دهند؛ چراکه بر توانایی مرتکب جرم در محاسبۀ هزینه و فایده تکیه دارند که این موضوع با ماهیت مالی جرایم سودمدار همخوانی قابل ملاحظ های نشان می دهد. بااین حال پیش فرض اساسی یک نظریۀ مبتنی بر انتخاب عقلانی این است که افراد به عنوان کنشگران آگاه و محاسبه گر همیشه باید با خودمحوری رفتار کنند؛ اما این پیش فرض با واقعیت اجتماعی انسان همخوانی ندارد چراکه میزان رفتارهای همکارانه در جوامع انسانی بسیار گسترده است. در حقیقت نظریه های انتخاب عقلانی در تبیین فرایندهای شناختی مرتبط با تصمیم گیری مجرمانه چندان موفق عمل نمی کنند. از سوی دیگر روانشناسی تکاملی به عنوان یک رویکرد تعاملی تلاش می کند این موضوع را تبیین کند که رفتارهای فرصت طلبانه که منتهی به جرایم سودمدار می شوند محصول جانبی راهبردهای پایدار همکارانه به شمار می روند؛ راهبردهای پایدارِ همکارانه درنتیجۀ سازکارهای روانشناختیِ تکاملی مانند نظریۀ ذهن، همدلی و احساس انصاف و به منظور انطباق انسان ها با محیط زیست پیچیدۀ آنها به وجود آمده اند. این سازکارها زمینۀ ثبات و انتقال رفتارهای همکارانه را در اجتماع به وجود می آورند؛ اما همین سازکارها درصورت نیاز، ابزار کافی برای اجرای راهبردهای فرصت طلبانه را نیز در اختیار انسان قرار می دهند. این دو دسته راهبرد به لحاظ نحوۀ اجرا، به شدت پویا هستند و در یک نبرد تسلیحاتی دائمی برای بهبود رو شهای خود قرار دارند. پژوهش پیش رو از یک روش توصیفی - تحلیلی بهره می گیرد. همچنین از حیث جهت گیری، بنیادین محسوب می شود. روش جمع آوری داده ها کتابخانه ای است.
کلیدواژه جرایم سودمدار، روانشناسی تکاملی، انتخاب عقلانی، انتخاب طبیعی، عقلانیت انطباقی
آدرس دانشگاه علامه طباطبایی, دانشکده حقوق و علوم سیاسی, ایران, دانشگاه تهران, دانشکده حقوق و علوم سیاسی, گروه حقوق جزا و جرم شناسی, ایران, دانشگاه علامه طباطبایی, دانشکده حقوق و علوم سیاسی, گروه حقوق جزا و جرم شناسی, ایران, دانشگاه علامه طباطبایی, دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی, گروه روانشناسی بالینی, ایران
پست الکترونیکی farideh_hosseinsabet@yahoo.com
 
   Instrumental Crimes in terms of Evolutionary Psychology and Rational Choice Theory  
   
Authors Razavifard Behzad ,Hosseinsabet Farideh ,Gholami Hossein ,Masoumi Vahidreza
Abstract    The rational choice theories are empowered on explaining the instrumental crimes such as fraud, malversation and other financial crimes. It is due to the consonant of economic human as agent who can evaluate the costs and benefits of consequences his behavior and the financial nature if instrumental crimes. One of the crucial assumptions of rational choice theory is to consider human being as people who are aware and their behavior is egoistic. There is not any harmony between the real society and mentioned assumption, as we can see there are lots of cooperative behaviors among people. The rational choice theories are not successful in explaining criminal decision making cognitive process. On the other hand, evolutionary psychology as an interactional approach tries to explain that the fraudulently behaviors which end to instrumental crimes, are emerge from cooperative and sustainable strategies. Cooperative and sustainable strategies are emerged as the consequences of evolutionary psychological mechanism such as theory of mind, empathy and the sense of fairness that are related to cooperative strategies. In some cases these mechanisms pave the way for transmission and stability of cooperative behaviors; but in some occasions they provide necessary situation for executing free riding strategies for people. This is a descriptive analytic study that is based on fundamental orientation. The data of this paper has been collected based on secondary resources.
Keywords
 
 

Copyright 2023
Islamic World Science Citation Center
All Rights Reserved