مبانی سیاسی و چالش‌های عملی جبران خسارت بازداشت‌شدگان بی‌گناه در فرایند کیفری ایران ‬‬

متهم بازداشت‌شده بی‌گناه، یعنی فردی که قربانی ظواهر پرونده کیفری شده است، شهروندی است که از یکی از حقوق اساسی خود در برهه‌ای از زمان محروم شده است. این محرومیت که نوعی ورود خسارت به وی می‌باشد، اگر توسط شهروند دیگر صورت گیرد، به حکم عقل، انصاف و عدالت باید جبران گردد. لیکن مسئله اصلی آن است که ازآنجاکه این بازداشت در مقام اعمال حاکمیت بوده بر چه مبنایی دولت ملزم به این جبران است؟ نوشتار حاضر برای یافتن مبنای سیاسی این امر به مشهورترین نظرات سیاسی که ناظر به مشروعیت دولت و معیار عدالت سیاسی است، پرداخته و در پرتو نظریه قرارداد اجتماعی لاک و عدالت انصافی رالز، این امر را موردتحلیل قرار داده است. پس از بررسی مبنای سیاسی، مشکلاتی که قانون آیین دادرسی کیفری برای جبران خسارت متهمان و محکومان بی‌گناه با آن مواجه بوده را در دو بُعد حکمی و موضوعی توصیف و تحلیل نموده و درنهایت راهکارهایی برای رفع خلاهای قانونی و ایرادات وارده برای جبران خسارت متهمان بی‌گناه پیشنهاد نموده است.

Political Foundation and Practical Dilemma of Compensation of Innocent Arrested Persons in Iranian Criminal Process

Innocent arrested accused is a person who is derived from one of fundamental human rights, i.e. His/ her liberty, in a period of time. Due to fairness and justice rules, if a citizen does this act and deprive someone from his/ her liberty, he has to compensate. However, this arrest is imposed based on the governmental acts, so if the state should convict and compensate to the defendant is an important issue in any legal system that this paper will be scrutinized. It reviews the most important political theories, i.e. Social contract (on the legitimacy) and Rawl’s theory of justice to consider this question. After finding the political foundation, it will consider the Iranian Criminal procedure in related to compensation of the innocent arrested defendants and offenders and finally proposes some solutions for the efficiency of Iranian Criminal Procedure Act in this respect.