نقد هرمنوتیکی تاویلِ آیات قرآنی در وجه دینِ ناصرخسرو

تاویلهای ناصرخسرو قبادیانی از آیات قرآنی، ریشه در پیش‌فرضهای کلامی فرقه‌ اسماعیلیه دارد. با نگاهی روشمند و انتقادی از منظر هرمنوتیک تطبیقی، به‌ویژه بر اساس برخی نظریات هایدگر در زمینه‌ نقد فاعل‌گرایی، نظریات گادامر درباره‌ اتصال افقها و الگوهای سه‌گانه‌ گفتگو، و برخی دیگر از نظریه‌پردازان متاخر، می‌توان نوع مواجهه‌ ناصرخسرو با گزاره‌های دینی را تحلیل و ارزیابی کرد. این پژوهش با تمرکز بر تحلیل محتوای کتاب «وجه دین» در صدد تبیین فرایند تحمیل پیش‌فرضها، در تاویل‌های ناصرخسرو از آیات قرآنی است. در این رهگذار مشخص خواهد‌شد که برداشت‌های این تاویل‌گر اسماعیلی از متن و واژه‌ دینی «قرآن» گرفته تا آیاتی از سوره‌ «توحید» و «عبس» و «نحل» و «شمس» و «تین» و «کوثر» و... همه در خدمت توجیه هستی‌شناسی و امام‌شناسی خاص اسماعیلی قرار گرفته است. شگرد‌شناسی این فرایند فهم و تاویل، لغزیدن این متکلم اسماعیلی را از حوزه‌ هرمنوتیک متذکرانه‌ دینی به ورطه‌ هرمنوتیک بدگمانی و دچار‌شدن به پیامدهای آن، اثبات می‌کند.

Hermeneutic critique of the interpretation of Quranic verses on the Wajh e din of Naser Khosrow

Naser Khosrow Ghobadiani’s interpretations of Qur’anic verses are rooted in the theological presuppositions of the Ismaili sect. With a methodical and critical perspective from a comparative hermeneutic perspective, especially on the basis of some of Heidegger’s theories of the critique of subjectivism, Gadamer’s theories on the fusion of horizons and The three patterns of dialogue, and some other later theorists, The type of Naser Khosrow’s encounter with religious texts can be analyzed and evaluated. This study, focusing on the analysis of the content of the book Wajh e din, seeks to explain the process of imposing presuppositions in Naser Khosrow’s interpretations of Quranic verses. In this passage, it will be clear that the interpretations of this Ismaili interpreter range from the religious text and word Quran to verses from Surah Tawhid, Abbas, Nahl, Shams, Tin, Kawthar and ... All have been used to justify the special Ismaili ontology and Imamology. The tactics of this process of understanding and interpretation prove that this Ismaili theologian slipped from the hermeneutics of faith into the hermeneutic of suspicion and suffering its consequences.