معیار صدق و توجیه معرفت در نظام معرفتی صدرایی و اشراقی

معرفت‌شناسان معرفت را به «باور صادق موجّه» تعریف می‌کنند. در تاریخ اندیشه‌های فلسفی همواره درباره معیار صدق و توجیه معرفت به‌منزلۀ دو شرط اساسی و مهم در تعریف معرفت نظریه‌پردازی‌هایی وجود داشته است. فیلسوفان حکمت متعالیه و حکمت اشراق نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌اند. اگرچه هر دو مکتب معیار صدق را مطابقت و معیار توجیه معرفت را مبناگرایی می‌دانند، اما در این میان اختلاف‌نظرهای مهمی نیز میان دو مکتب وجود دارد که نظرات آن‌ها را از یکدیگر متمایز و متفاوت می‌کند. چنان‌که صدرائیان میان حق و صادق تفاوت قائل‌اند و لحاظ قضیه با واقع و تقدم و تاخر آن را سبب تفکیک مفهوم حق با صادق می‌دانند، اما در مقابل اشراقیان این تفاوت را غیرحقیقی می‌دانند. همچنین، اشراقیان مطابقت را صرفاً تطابق با خارج می‌دانند برخلاف صدرائیان که معتقدند ملاک مطابقت، تطابق با واقع اعم از ذهن و عین است. در سوی دیگر، از وجوه مشابهت دو مکتب می‌توان به این نکته اشاره کرد که هر دو از اشراقات و شهودات نفسانی به‌منزلۀ معارف بدیهی و مبنایی در معرفت نام می‌برند که می‌تواند نقش پایه‌ای در معرفت بشر ایفا کند و بنابراین نوعی «مبناگرایی نوین» را پیشنهاد می‌دهند.

Criteria of Truth and Justification in Sadraian and Suhrawardian Schools

Epistemologists define knowledgeas quot justified true belief”. In the history of philosophy,concerning the measure of truth and justification,as the basic elements of the theory of knowledge, there were several theories. This is true concerning Sadraian and Suhrawardian schools. Although both schools take foundationalism about justification and correspondence concerning truth, but there are important differences between them. Sadraians distinguish between right and true on the base of the relation between proposition and the fact, and its priority and posterity. But the Suhrawardians don’t take this differenceserious. Also, Suhrawardians consider correspondence merely conformity with the external world, while for Sadraians, correspondence consists in conformity with both internal and external world. On the other hand, these two schools have similarities, such as for both of them illumination and intuition are evident and fundamental knowledge , which can serve as the basis of human knowledge. Thus, they introduce a new version of foundationalism.