بررسی تطبیقی مفهوم زمان در آراء صدرالمتالهین و نظریات نسبیتی فیزیک

این تحقیق بر آن است که ماهیت زمان را در آرای ملاصدرا و نظریات نسبیتی موجود، در قالب نسبیت خاص و نسبیت عام، مورد مداقه قرار دهد و به نقاط اشتراک و افتراق میان آن‌ها بپردازد. مسئله زمان همواره از منظر وجود مورد اختلاف میان فلاسفه و متکلمان متعددی بوده است. چنانچه عده‌ای زمان را امری موهومی دانسته و عده‌ای دیگر رای به وجود زمان داده و به تبع آن خصوصیاتی را برای ماهیت زمان در نظر گرفته‌اند. به موازات اندیشه‌های فلسفی محض، رویکرد مشابهی نسبت به خوانش فلسفی زمان در چارچوب نظریه‌های فیزیکی، به‌خصوص فیزیک نسبیتی، به چشم می‌خورد که این مقاله درصدد است، با رویکردی تحلیلی، همچون پلی میان اندیشه فلسفی محض و خوانش فلسفی آرای فیزیکی عمل کند و به اشتراکات و نقاط افتراق موجود میان دو حوزه بپردازد. هر دو رویکرد به جای ارائه زمان و مکان، به‌منزله موجوداتی مستقل و مطلق، با یکسان درنظرگرفتن مفهوم امتداد و بعد، به وجود ساختاری واحد اذعان دارند که دربرگیرنده هر دوی فضا و زمان است، اما دیدگاه ملاصدرا درباره ماهیت زمان با آنچه دیدگاه نسبی‌گرایانه برآمده از تفسیر فلسفی نسبیت ارائه می‌دهد مغایر است.

The Comparative Study of Time in Mulla Sadra’s Perspective and Theory of Relativity in Physics

The purpose of this essay is studying of time’s nature in MullaSadra’s perspective and current relativistic theories, includingspecial and general relativity, and proceeding similarities and differences between them.  From ontological point of view, the problem of time has been a controversial problem between philosophers and theologians. Some of them consider the time as an illusionary concept and the others as a real existence and therefore, this later group attributesome properties to the nature of time according to their own viewpoints. In parallel to pure philosophical viewpoints, a similar philosophical interpretation for time that was introduced by physical theories, especially relativistic physics, has been expressed. This essay with an analytical approach tries to be a bridge between pure philosophical viewpoints and philosophical interpretations of physical theories and illustrate the similarities and differences between them.Through considering a same concept for length and dimension, both approaches instead to introducing an independent and absolute concept of space and time, introduced a unit structure which has in itself both space and time. But MullaSadra#039 s view about the nature of time, has differences with what thephilosophical interpretation ofrelativistic theoriesoffers.