مبانی و راه‌حل‌های ملاصدرا در مسیله شر

در این نوشتار، مبانی و راه‌حل‌های ملاصدرا در مسیله شر بررسی شده است. وی از جمله فیلسوفانی است که با تلاش وافر، ضمن طرح انواع شبهاتی که صفات کلیدی علم، قدرت و خیرخواهی خداوند را نشانه رفته‌اند و به تبع آن احسن‌بودن نظام عالم را نیز زیر سوال برده‌اند، با مددگرفتن از اصول و مبانی حکمت متعالیه خود، راه‌حل‌های منطقی برای آن‌ها ارایه می‌کند و همچنان بر اعتقاد خود به خیر محض‌بودن خدا، قدرت مطلقه، حکمت بالغه، علم بی‌منتها و احسن‌بودن نظام صادر از او تاکید دارد. اصلی‌ترین مبنای ملاصدرا در پاسخ‌گویی به شبهات در این زمینه اصالت وجود است و راه‌حل‌های اساسی او در این خصوص، از الگوی عدمی‌بودن شر و مجعول بالعرض بودن آن تبعیت می‌کند، یعنی همان راه‌حل‌هایی که فیلسوفان یونان باستان نظیر افلاطون و ارسطو در این باب عرضه کرده‌اند، اما نوآوری ملاصدرا در این باب بازگشت به استفاده کاربردی از اصل اصالت وجود و مساوق قراردادن آن با خیر است، علاوه بر این‌که از براهین لمّی و انّی در حل مسیله مدد گرفته است؛ مهم‌ترین یافته‌های وی حل مشکل ثنویت و هموارکردن بستر توحیدی در حوزه عمل و نظر برای هضم مسیله شر و پاسخ‌گویی مناسب به شبهات مطرح‌شده آن است. این بحث در مقاله حاضر به‌تفصیل بیان می‌شود.