ذهن و تاثیرات بی واسطه آن از نظر ملاصدرا

«ذهن» کلمه‎ای است که در آثار ملاصدرا تعریف شده و کاربرد زیادی نیز داشته است. از بررسی و مطالعه آثار صدرالمتالهین و تحلیل کاربردهای گوناگون این واژه؛ و نیز با توجّه به تعریف مستقیم آن، ربط و نسبت ذهن با مغز، نفس و قوای ادراکی به دست می آید. ذهن، حیث استعدادی دارد و قابل شدّت و ضعف است؛ و تاثیرات مستقیم و بی واسطه ای بر خلق اموری در طبیعت، نفوس، انفعالات، بدن و عوالم دیگر دارد. ذهن، حیطه ادراکی نفس ناطقه است که حالت اشتدادی داشته و قابل شدّت و ضعف است. این حیطه، که مرتبط با ماده است، علاوه بر تاثیرات باواسطه ای که بر خارج دارد، خلاقیت های بی واسطه ای نیز در خارج از خود، یعنی طبیعت، اذهان دیگران، بدن، سایر ساحت های نفس و عوالم دیگر دارد.