ارزیابی انتقادی ملاصدرا از نظریه صور مرتسمه ابن سینا

ابن سینا، برای حلّ مسیله علم خداوند به حالات وجودی موجودات مادی قبل از ایجاد آن ها، نظریّه صور مرتسمه را طرّاحی کرده و معتقد است که علمِ تفصیلی خداوند به موجودات قبل از ایجاد آن ها، از طریقِ این نظریّه قابل تبیین است. ملّاصدرا برخی از دعاوی ابن سینا را در این زمینه پذیرفته است؛ از جمله: اصل علم واجب تعالی به همه اشیا پیش از وجود آن ها، حضور صور عقلی موجودات نزد واجب تعالی پیش از وجودشان و این که صور معقوله از لوازمِ ذات واجب هستند و مباینتی با ذات ندارند. در عین حال، ملّاصدرا به بعضی دیگر از دعاوی ابن سینا در این باره انتقاد می کند؛ از جمله، وی معتقد است که صور علمی اعراض نیستند، بلکه لازمه وجود حقیقی هستند. همچنین صور علمی، صرفاً ذهنی نیستند. در این نوشتار، پس از طرح نظریّه ابن سینا، به دفاع ملّاصدرا از نقاط اشتراک با وی و انتقاداتش بر مواضع اختلاف پرداخته شده؛ و در نهایت، نظر نهایی ملّاصدرا در این زمینه بررسی شده است.