واکاوی مفهوم ارزش با رویکرد معرفت‎ شناختی در آرای علامه محمدتقی جعفری

مقولۀ ارزش، طیفی گسترده در زیست‌ جهان بشریت داشته و در فلسفه، دین، اقتصاد، علوم اجتماعی، اخلاق، روان‌شناسی و حتی انتخاب‌های  روزینه کاربرد و تاثیرات بسزایی دارد. یکی از بنیادی‌ترین مباحثی که علامه جعفری در آرای فلسفی خویش به آن اعتنا نموده، توجه به ماهیت «ارزش» با رویکرد معرفت‎شناسانه است. از نظر ایشان «ارزش‌های واقعی» منسوب به واقعیات عالم است؛ اگرچه ممکن است ساحت ارزش و گزاره‌های وابسته به آن در توریِ توزین تجربی-آزمایشگاهیِ معاصر نیفتد، اما گزاره‌های ارزشی، معرفت­پذیر و بلکه می‌تواند در حد گزاره‌های علمی معتبر و متقن باشد. بنابر دیدگاه علامه جعفری، سنجۀ واقعیتِ ارزش به میزان ارتباط آن با ذات انسان سنجیده شده و هرچقدر این قرابت بیشتر باشد، ارزش، واقعی‌تر جلوه می‌کند. در نظر ایشان، موطن «ارزش»ها، حیات معقولِ انسان و منشا آن، هستیِ الهی و ملکوتی است. بنابراین، «ارزش» و «باید»، از «هستِ» انسانی قابل استنتاج است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، در صدد کاوشی نو در آرای علامه جعفری در باب واقع‌گرایی ارزش است که حاصل آن ایجاد مسیری برای تصدیق گزاره‌های ارزشیِ الهیاتی-اسلامی در رشته‌های متنوع علوم‌ انسانی است.

analyzing the concept of value with an epistemological approach in the opinions of allameh mohammad taghi jafari

the field of value has a wide spectrum in the world of humanity and has significant applications and effects in philosophy, religion, economics, social sciences, ethics, psychology and even daily choices. one of the most fundamental issues that allameh jafari paid attention to in his philosophical opinions is the attention to the nature of &value& with an epistemological approach. according to him, &real values& are attributed to the realities of the world; although the field of value and propositions related to it may not fall into the grid of contemporary experimental-laboratory weighing; but value propositions are knowable and can be as valid and valid as scientific propositions. according to allameh jafari’s point of view, the measure of the reality of value is measured by its relationship with human nature, and the greater this relationship is, the more real the value appears. in his opinion, the home of &values& is the rational life of man and its origin is the divine and divine existence, therefore, &value& and &ought& can be deduced from human being. this article, with a descriptive-analytical method, aims at a new exploration of allameh jafari’s views on value realism, which results in creating a path to confirm the theological-islamic value propositions in various fields of human sciences.