واکاوی تصویرسازی ملاصدرا از اخلاق برپایه رویکرد سنجش‌گرایانه فلسفی در پرتو آراء اندیشمندان

ملاصدرا تعریفی از اخلاق ارائه کرده است که براساس طبقه‌بندی این جستار، تعریف به صفات درونی و ملکه‌انگاری اخلاق است، اما ملکه نزد وی که بنابر حرکت جوهری قائل به صورت باطنی متمایز در هر مرتبه است، متمایز از ملکه‌ی پارادایم مشائی است. این مقاله با گذار از تحلیل تعریف وی، در پرتو گفتگوی اثربخش میان صدرا و اندیشمندان، مقایسه تطبیقی و تحلیل مبانی فلسفی او، به بازسازی و بهروزرسازی تلقی صدرا از اخلاق پرداخته است. همچنین بازنمایی انگاره صدرایی براساس عوامل و مبادی رفتار اخلاقی که در سایر علوم اهمیت دارد، از وجوه نوآورانه این جستار است: اخلاق، نوعی بروز و ظهور مرتبه وجودی فرد است، در پاسخ به مواجهات او با موقعیت‌ها، مسائل، تعارض‌ها و یا آن‌چه متضمن یک نیت، تصمیم‌گیری یا انجام فعلی اختیاری است، در بستری از آنچه در استدلال خویش یا جامعه، خوب و بد شناخته می‌شود که فرد در ارائه این پاسخ از تمامی ظرفیت‌های درونی و درونی‌شده وجودی خود (شناخت و ابزارهای معرفت، نیروهای سرشتی، انگیزش و عاطفه، نیروهای بدنی و ...) و البته با اولویت مبادی فکری، بهره می‌جوید و این پاسخ به اشکال مختلفی چون رفتار بیرونی و یا نوعی گفتگوی با خود (تفکر، تصمیم و استدلال اخلاقی، نیِّات) و دیگران (با انواع زبان) نمود می‌یابد.

An Investigation on Mulla Sadra’s Definition and Conceptualization of Morality A Philosophical Comparative Approach

Mulla Sadra has presented a definition of morality which according to innovative classification of this article is define to internal qualities and actually rooted ability of human soul of which moral behavior originates (Malake) that is similar to Mashaie’s definitions. But analyzing of Sadra’s philosophical foundations such as substantial motion shows basic differences in his conceptualization of Morals. This article tries to representation and upgrade of Sadra’s definition of morality with comparative method. Also presenting a definition according to agents and factors of moral behavior which is important in other sciences is innovation of this article. Morality is a kind of appearance of degree of being (existence), in response to confronting and facing situations, problems, conflicts or what includes an intention, decisionmaking or doing conduct (act) which is optional, In the context of what is considered good or bad in his argument or society, that the individual uses in his response to all his internal capacities (such as Knowledge and knowledge tools, forces of nature, motivation and affection, physical forces and etc.) And of course, with the priority of intellectual thought and this answer is expressed in various ways.