واکاوی کارکرد قوۀ خیال در معاد جسمانی ملاصدرا

یکی از مبانی ملاصدرا برای اثبات معاد جسمانی انسان، توجه به جایگاه قوه خیال است. او با تشریح ماهیت قوه خیال، به لزوم تداوم حیات آن پس از مرگ اعتقاد دارد. از کارکردهای اساسی قوه خیال، تصور ذات جسمانی انسان در عالم برزخ است؛ علمی که به اعتقاد ملاصدرا، معاد روحانی در آن محقق می‌گردد. عده ای بر این باورند که ملاصدرا کارکرد و نقش قوه خیال در عالم برزخ را به عرصه محشر و روز قیامت نیز تعمیم داده است و خَلق بدن اخروی توسط قوه خیال و با ابتکار نفس انجام می گیرد، در نتیجه جسم مد نظر ملاصدرا معاد جسمانی، یک جسم مثالی است و بنابراین با ادله نقلی ساز گاری ندارد. ملاصدرا با اظهار تعجب از این برداشت، مخالفت خود را با حشر ابدان اخروی در قالب بدنی مثالی بیان کرده و با تمایز نهادن میان کارکرد قوه خیال در عالم برزخ و عرصه قیامت، به حشر ابدان از قبور و دمیده شدن ارواح در آنها توسط ملائکه معتقد است. این پژوهش با اقامه براهین عقلی و استناد به برخی از عبارات ملاصدرا، اثبات نموده که کارکرد قوه خیال در عالم برزخ، متمایز از کارکردش در عرصه قیامت است و نمی تواند نقشی در خلق بدن اخروی داشته باشد.

A Study of Function of the Faculty of Imagination on Mulla Sadra’s Corporeal Resurrection

One of the Mulla Sadra’s basic principles to demonstrate man’s corporeal resurrection is attention to the place of the faculty of imagination. He explains the nature of the faculty of imagination and believes the necessity of its continuity after death. One of the fundamental functions of the faculty of imagination is the image of corporeal essence of man in intermediary world which based on Mulla Sadra’s belief, spiritual resurrection comes true in this world. Some believes that Mulla Sadra has also generalized the function and the role of the faculty of imagination in intermediary world to Doomsday arena. The creation of otherworldly body is carried out by the faculty of imagination and innovation of soul. Consequently, corporeal resurrection considered by Mulla Sadra is an imaginal body which is not consistency with traditional arguments. With his amazing by this interpretation, Mulla Sadra expressed his objection with gathering of otherworldly bodies in the mould of an imaginal body. He distinguishes between the function of the faculty of imagination in intermediary world and Doomsday arena and maintains gathering of bodies from graves and the blowing of spirits in them by angles. Through relying on rational arguments and citing some of Mulla Sadra terms, this paper demonstrates that the function of the faculty of imagination in intermediary world is different from that one in Doomsday arena and it has no role in creation of otherworldly body.