تحلیل انتقادی پاسخ‌های شیخ اشراق و ملاصدرا به اشکال کلّی بودن جزئی

از نظریه علم حصولی که معتقد است هنگام علم به اشیاء صورتی از آنها نزد ذهن حاضر می شود، دو قسم تفسیر ارائه شده است که با عناوین نظریه شبح و عینیت ماهوی شناخته می شوند. بر نظریه عینیت ماهوی، اشکالاتی وارد شده که ذیل مبحث اشکالات وجود ذهنی بحث شده‌اند. علی رغم اینکه ملاصدرا معتقد است اشکالات وجود ذهنی صرفاً نظریه عینیت ماهوی را هدف گرفته است، شیخ اشراق معتقد است دست‌کم اشکال «کلی بودن جزئی» بر اصل نظریه علم حصولی و در نتیجه نظریه شبح وارد است. به نظر می‌رسد نظریه تمایز حملین ملاصدرا که در پاسخ به اشکال «جزئی بودن کلی» مطرح شده، برگرفته از راه‌حل شیخ اشراق در پاسخ به این اشکال باشد. اما این پاسخ خود با مشکل مواجه است، چراکه لازمه آن یا پذیرش صفات ذاتی متضاد برای صورت ذهنی است یا قائل شدن به وجود ماهیتی مبهم برای آن. قبول نظریه شبح از سوی شیخ اشراق با اشکال عدم وضوح و غیر قابل تصور بودن مثال و شبح برای شیء خارجی مواجه است و نظریه عینیت ماهوی ملاصدرا نیز صرفاً ادعایی اثبات نشده است.

Critical Review of Sheikh Ishraq and Mullasadra’s Answers to the Problem of the Universality of Particulars

There are two kinds of interpretations offered for the theory of “knowledge by acquisition” that believes an image of the objects appears in the mind upon gaining knowledge of them; these two are the image theory and essential objectivity. Essential objectivity is known to have flaws socalled as mental existence. Despite the fact that Molla Sadra believes the mental existence is the fault solely targeting the theory of essential objectivity, Sheikh AlEshragh, at least, presents the problem of the universality of particulars against the principle of knowledge by acquisition and, in turn, against theory of image . Molla Sadra’s theory of the distinction of two predictions that has been used in response to such a flaw as “universality of particulars” seems to have been stemmed from Sheikh Eshragh’s solution in response to this problem. But, this answer is also condemned to flaw for it requires the possession of paradoxical essential traits by a mental form and/or its being in possession of an existence with an ambiguous nature. Acceptance of the image theory by Sheikh Eshragh is faced with such a flaw that the idea and the image of an external object are ambiguous and cannot be imagined and Molla Sadra’s essencial objectivity theory, as well, is only an unjustified claim.