بررسی نقش عاطفه به‌عنوان واسط عمل و نظر از منظر ملاصدرا

اینکه ادراکات محض انسان چرا و چگونه به عمل منجر می‌شوند یکی از مسائل مهم  در حوزه انسان‌شناسی است. به نظر می‌رسد عواطف انسان به عنوان ادراکاتی که فاعل آنها عقل عملی است، می‌توانند گزینه مناسبی برای توجیه رابطه میان عمل و نظر باشند. ملاصدرا به‌عنوان یکی از فیلسوفان مکتب‌ساز در فلسفه اسلامی و فیلسوفی که نگاه جامع‌نگر به مسایل مختلف دارد، رابطه میان عمل و نظر و چگونگی حصول فعل از نظر را مورد توجه قرار داده است. با این حال، اگرچه او با تکیه بر عقل عملی درصدد توجیه این رابطه است، اما به عاطفه مستقیماً توجه نکرده است. او معتقد است علاوه بر شناخت محض، ادراکاتی وجود دارد که همان لذت و الم هستند. این ادراکات حاصل شناسایی ملایمت یا عدم ملایمت پدیده‌ها با نفس هستند و به‌همین دلیل ادراک محض را به عمل منتهی می‌کنند. حالات عاطفی یا نوعی لذت هستند یا نوعی الم، پس عواطف واسط عمل و نظر هستند. از آنجا که عواطف شناختی‌‌ارزشی بوده و متناسب با باورها و اهداف ما شکل می‌گیرند، هم می‌توانند افعالی را رقم بزنند که با طبع حیوانی  متناسب است و هم افعالی که با طبع انسانی ما هماهنگی داشته و از اهداف و غایات والای ما ناشی شده‌اند. پس اگرچه عواطف اموری شناختی هستند و همه انسان‌ها از آنها بهره‌مندند اما لزوماً اختیاری و معقول نیستند.

Investigating the Role of Emotions as the Interface between Action and Opinion

Why and how pure human perceptions lead to action is one of the most important issues in any anthropology. It seems that human emotions as perceptions caused by practical intellect can be a good option to justify the relationship between action and opinion. Mulla Sadra, as one of the schoolbuilding philosophers in Islamic philosophy and a philosopher who has a holistic view of various issues, has considered the relationship between action and opinion and how to obtain action from the point of view. However, although he seeks to justify this relationship by relying on practical reason, he has not paid direct attention to emotion. He believes that in addition to pure cognition, there are perceptions that are pleasure and pain. These perceptions are the result of recognizing the mildness or nonmildness of phenomena in themselves and therefore lead the pure perception to action. Emotional states are either a kind of pleasure or a kind of pain. So emotions are the interface between action and opinion. Because emotions are cognitivevalue and are shaped by our beliefs and goals, they can shape both actions that are animal in nature and actions that are in harmony with our human nature and are derived from our lofty goals and ends. So although emotions are cognitive matters and all human beings benefit from them, they are not necessarily optional and reasonable.