خوانش فضیلت‌محورانه و تطبیقی از نظریه معرفت‌شناسی ابن‌سینا و ملاصدرا

معرفت‌شناسی فضیلت‌محور شاخه‌ای از معرفت‌شناسی برون‌گرایانه است. نظریه اندیشمندانی مانند آلوین پلانتینگا، ارنست سوزا و لیندا زگزبسکی جزو این نظریه‌هاست. به باور این گروه، عنصر فضیلت نقش به‌سزایی در تشکیل باور صادق دارد و افزون بر آن عناصر فرایند اعتمادپذیر، قوای معرفتی با کارکرد صحیح و اراده و وظیفه، اعتماد به دیگران و... سبب ارزش‌مندی باور می‌شوند. ابن‌سینا و ملاصدرا به تاثیر فضیلت، قوای معرفتی، فرایند اعتمادپذیر و اراده و وظیفه و... بر معرفت توجه داده‌اند. در خوانش فضیلت‌محورانه از معرفت‌شناسی می‌توان قرابت‌های بسیاری میان رای ابن‌سینا و ملاصدرا و زگزبسکی یافت. نظریه ملاصدرا در مقایسه با نظریه ابن‌سینا همخوانی بیشتری با نظریه‌های معرفت‌شناسی فضیلت‌محورانه معاصر دارد. نظریه ابن‌سینا به رویکرد سنتی‌‌‌ارسطویی دربارۀ تعامل میان فضیلت و معرفت نزدیک است تا دیدگاه‌های معاصر. رعایت مولفه‌های اخلاقی در معرفت با مبانی فلسفی ملاصدرا سازگاری دارد اما با برخی مبانی فلسفی وی ناسازگار است.

A Virtuebased and Comparative Reading of Ibn Sina and Mula Sadra’s Epistemological Theory

Virtuebased epistemological theories are a branch of externalist epistemology. These theories introduced by Alvin Plantinga, Ernest Sosa, Linda Zagzebski are among these theories. They believe that virtue has a notable role in the formation of true belief. In addition, the elements of reliable process, epistemic power with the right function, will, responsibility, and so on, are leading to the value of belief. Ibn Sina and Mula Sadra have highlighted the effects of virtue, virtual power, reliable process, will, responsibility, and the like on knowledge. Virtue based reading of their epistemology highlights many similarities between Ibn Sian, Mula Sadra, and Zagzebski’s opinions. Mula Sadra’s theory, compared to that of Ibn Sian, is more consistent with contemporary virtuebased theories. Ibn Sian’s theory, on the other hand, is closer to Aristotle’s theory of the interaction between virtue and knowledge. Moreover, observation of ethical elements in knowledge is consistent with Mula Sadra’s philosophical bases. On the other hand, Ibn Sina’s theory of knowledge is inconsistent with some of his philosophical bases in terms of observing ethical elements.