واکاوی تعارض جسمانیه الحدوث بودن نفس و خلقت ارواح قبل از ابدان

ملاصدرا با ارائۀ نظریۀ جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء بودن نفس، تحولی شگرف در مباحث نفس پدید آورد. بر اساس این نظریه، مبدا تکون نفس مادۀ جسمانی است که بر اثر حرکت جوهری به موجودی غیرمادی تبدیل می‌شود. اما این نظریۀ ملاصدرا با چالش بزرگی روبه‌رو است و آن مسئلۀ خلقت ارواح قبل از پیدایش ابدان است، ‌که ظاهر برخی از روایات آن را تایید می‌کند. ملاصدرا با استناد به دلایل عقلی، تقدم نفوس بر ابدان را به‌صورت متکثر مردود دانسته و روایاتی را که دلالت بر خلقت ارواح پیش از ابدان دارد را تاویل می‌کند، در صورتی که نیاز به تاویل روایات نیست. در این مقاله تلاش شده با استفاده از روش توصیفی‌‌تحلیلی، به تبیین مفهوم روح و نفس و تفاوت‌های میان آن‌دو در قرآن و روایات پرداخته شود و به این نتیجه می‌رسد که روح امری مجرد و مربوط به عالم امر است که می‌تواند قبل از پیدایش بدن موجود باشد، در صورتی که نفس نمود روح در عالم خلق بوده و با پیدایش بدن پدید می‌آید. بدین ترتیب تعارض بین نظریۀ ملاصدرا مبنی بر جسمانیه الحدوث بودن نفس و روایاتی که وجود ارواح را قبل از پیدایش ابدان می‌داند حل می‌شود، بدون آنکه نیازی به تاویل روایات باشد.