بررسی تطبیقی فاعلیت ذهن در فرایند ادراک از دیدگاه ملاصدرا و هوسرل

پرداختن به نقش ذهن به‌عنوان قو‌ای که نفس از طریق آن به اکتساب علوم می‌پردازد، در داشتن تلقی صحیح از فرآیند ادراک، اهمیت فراوانی دارد. در میان فلاسفۀ اسلامی، ملاصدرا مراتب ادراک را مراحلی می‌داند که نفس در جریان حرکت جوهری خود، با گذر از ساحت‌های حسی، خیالی و عقلی واجد آنها می‌گردد. در این میان توجه به دیدگاه ملاصدرا دربارۀ کارکردهای ذهن در هر یک از ساحت‌های ادراکی قابل توجه است. در میان فلاسفۀ غربی معاصر نیز ادموند هوسرل، با مطرح کردن دو ساحت ادراک حسی و عقلی و توجه به نقش ذهن در هر کدام از این ساحت‌ها، نظریه‌ای متفاوت در این زمینه مطرح نموده است. بررسی دیدگاه‌های این دو فیلسوف، دربارۀ ماهیت ادراک و چگونگی فاعلیت ذهن در ادراک اشیای بیرون از خود، همچنین نشان دادن وجوه افتراق و اشتراک دو دیدگاه، موضوعی است که این مقاله به آن پرداخته است.

A Comparative Study of Mulla Sadra and Husserl on Mind Agency in Perception Process

The study of mind as a faculty of the soul, which we acquire knowledge through it, is important in gaining correct conception about the process of perception. Among Islamic philosophers Mulla Sadra has a different opinion about soul and perception than his predecessors. Mulla Sadra’s different view about the levels of perception consists in the stages the soul gains through substantial motion through sense, imagination and intellect. To focus on the functions of the mind is important to perception process in Mulla Sadra. Among contemporary Western philosophers, Edmund Husserl was the first Philosopher that paid attention to the role of the mind. He is originator of theory of phenomenology in contemporary West. Husserl attended to the role of mind in perception process. He raised the sense and intellect perception and proposed different theories about mind and perception. This paper examines the philosopher's perspective about mind and perception.