ملاک های زیبایی‌شناسی در فرم و محتوا، از نگاه ملاصدرا

ملاصدرا در جای جای متون فلسفی خود به بحث در مورد زیبایی پرداخته و برای شناخت زیبایی در اشیاء ملاک‌های متنوعی ارائه کرده است. مسئله اصلی این پژوهش یافتن ملاک‌های زیبایی‌شناسی صدرایی است و بررسی اینکه این ملاک‌ها فرمی و ظاهری‌اند یا ناظر به محتوا و باطن اشیا. برای این منظور، با استناد به متون مختلف ملاصدرا ملاک‌های زیبایی در دو دسته‌ی فرمی و محتوایی دسته‌بندی شده و ارتباطات زیبایی‌های فرمی و محتوایی با یکدیگر و نسبت آنها با ارکان اصلی حکمت صدرایی تحلیل و بررسی شده است. نتایج تحلیل نشان می‌دهد که از نظر صدرا مطابق با سلسلۀ وجود، زیبایی همۀ موجودات نیز به جمال مطلق الهی ختم شده و اسماءالحسنی الهی علت همۀ زیبایی‌های عالم است. شناخت اسماءالحسنی موجب شناخت زیبایی اشیا است و در نتیجه همۀ ملاک های زیبایی‌شناسی صدرایی در فرم و محتوا نیز به اسماءالحسنی الهی بازمی‌گردد؛ در حقیقت، زیبایی از اسماءالحسنی آغاز شده و با طی مراتب تشکیکی وجود نازل می‌شود و ابتدا به محتوا و باطن و سپس از طریق باطن، به فرم و ظاهر اشیا سریان پیدا می‌کند.