تحلیل محیط نهادی مدیریت مهاجرت به خارج از کشور با تاکید بر اسناد بالادستی

مهاجرت درحال حاضر در زمره ی ده مسئله اول جهان است و موضوع مدیریت آن، اهمیت قابل توجهی یافته است. از آنجایی که کشور ایران به عنوان یک کشور مهاجرفرست با خروج سرمایه انسانی و اقتصادی مواجه است، شناخت و تحلیل نگرش محیط نهادی نسبت به مدیریت مهاجرت اهمیت می‌یابد. مطابق رویکرد نونهادگرایی، اسناد بالادستی بعنوان محیط نهادی ناظر بر مدیریت مهاجرت، نوع رویکرد کشورها را در چگونگی بهره‌گیری از فرصت‌ها و هماهنگی در سطح نهادهای اجرایی تعیین می کند. هدف از این مقاله ، تفسیر و تحلیل محیط نهادی مدیریت مهاجرت به خارج از کشور با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون است. براساس الگوی مضمونی اسناد بالادستی مرتبط، مدیریت مهاجرت به خارج در کشور مبتنی بر چهار مقوله ی «توجه به کرامت و ارزش والای انسانی»، «تقویت وفاق و همگرایی اجتماعی»، «جذب و مشارکت در توسعه ملی» و «پیشگیری از مهاجرت نخبگان» است. سه رویکرد حمایت محور، فرصت محور و تهدیدمحور از مضمون اسناد بالادستی استنتاج شده که رویکرد فرصت محور وجه غالب دارد. جهت‌گیری سیاست‌ها در مورد تنظیم جریان مهاجرت نیروی کار ماهر، عمدتاً مبتنی بر رویکرد سیاستی مشارکت است تا سیاست نگهداشت و بازگشت. با توجه به نتایج پژوهش، ایجاد گفتمان ملی مدیریت مهاجرت در کلیه ی سیاست‌ها و برنامه‌های اجرایی در چارچوب یک سند ملی راهبردی مدیریت مهاجرت ضروری است.

An Analysis of the Institutional Environment of Migration Management with an Emphasis on the Relevant Higher-Order Documents

Migration is currently one of the top ten issues in the world and its management has taken a considerable importance. Since Iran as a country of emigrants’ origin is facing an outflow of human and economic capital, it is important to recognize and analyze the attitude of the institutional environment towards migration management. According to the neoinstitutionalist approach, the governmental higher order documents, as an institutional environment governing migration management, determine other countries’ approaches towards the way they take advantage of the opportunities and ensure greater coordination at the level of executive institutions. This paper aims to interpret and analyze the institutional environment of migration management through thematic analysis method. According to the thematic model of the governmental higherorder documents relevant to the issue, migration management is based on the following four criteria: paying enough attention to human dignity and high  humane values, strengthening the social consensus and convergence, participating in  and being attracted by the national development,  and preventing the emigration of the elite. Three different approaches, namely supportoriented, opportunityoriented, and threatoriented ones, with the dominance of the second one, have been deduced from the content of the relevant governmental higherorder documents.The orientation of policies on regulating the migration flow of the skilled labor is mainly based on the participatory policy approach rather than the policy of  retention and return. As the obtained results show, it is necessary to introduce a national migration management discourse in all policies and executive programs within the framework of a national strategic migration management document.