تاملی بر سیاست کوچک‌سازی دانشگاه‌ها؛ راهبردی پیش‌برنده یا بازدارنده

هدف پژوهش حاضر، تاملی بر سیاست کوچک‌سازی دانشگاه‌ها؛ راهبردی پیش‌برنده یا بازدارنده است. نوع پژوهش کاربردی است و از روش تحلیل محتوای کیفی از نوع تحلیل تماتیک(موضوعی) در دو سطح رسالت‌های مهم آموزش عالی و کشورهای منتخب که تجربه اجرای این سیاست را داشته‌اند، بهره برده است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، تحلیل محتوا، فیش‌برداری و چک‌لیست بوده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش توصیفی تحلیلی به شیوه کدگذاری  انجام شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش، استراتژی کوچک‌سازی در دانشگاه‌ها بیش از آن‌که برآمده از نگاه درون دانشگاه باشد، بیشتر مبتنی بر فشار‌‌های بیرونی دانشگاه است که اهداف اقتصادی، کاهش هزینه و تولید انبوه را به‌همراه دارد. درواقع این فشارهای بیرونی ناشی از آن است که تقاضا برای ورود به آموزش عالی همچنان رو به افزایش بوده و همچنین با مشکلات جدی ازیک‌سو در تامین بودجه جاری خود و ازسوی‌دیگر با نبود صلاحیت‌های لازم در دانش‌آموختگان خود مواجه است. کشورهای منتخب به لحاظ اجرای سیاست کوچک‌سازی در آموزش عالی موفق نبوده‌ و در اجرای این سیاست ناکام بودند و سیاست برآمده از نگاه کوچک‌سازی این کشورها برای آموزش عالی همانا چابک‌سازی دانشگاه است. از جمله راهبردهای سیاستی برای چابک‌سازی آموزش عالی ایران می‌توان اشاره به نگاه به دانشگاه به‌مثابه نهادی خودتنظیم، لحاظ کردن سیستم ارزشیابی و اعتباربخشی قوی، بازنگری در اولویت‌ها و حذف انتخابی، صرف‌نظر از نگاه بنگاه اقتصادی زودبازده به آموزش عالی کرد. این همه رخ نمی‌دهد مگر، درازای پاسداشت استقلال دانشگاهی، کاهش تمرکز و مدیریت علمی منابع انسانی با تکیه بر رویکرد چابک‌سازی که بیش از همه‌چیز نیاز امروز نهادهای آموزش عالی است.

A Reflection on the Policy of University Downsizing: A Leading or Deterring Strategy?

This study aims at examining the university downsizing policy and whether it is a leading or deterring strategy. It is an applied research using qualitative content analysis and thematic analysis methods to study two levels of important higher education missions and the selected countries that have experienced implementing this policy. Data collecting tools were content analysis, taking note, and checklist. The data were analyzed through descriptiveanalytical method using an encoding system. According to the findings, the strategy of downsizing universities is mostly based on the external pressures focusing on economic goals, lower costs, and mass production, rather than coming from within the universities. In fact, these pressures are due to the increasing demand for entry into higher education institutes as well as the serious problems with their current funding in one hand and insufficient qualifications of those graduated from these institutes on the other hand. Furthermore, the selected countries have barely achieved considerable success in downsizing the higher education and most of their efforts were doomed to failure.  Thus, considering the policy of downsizing the higher education, the appropriate strategy stemming from this policy in these countries is promoting the agility of the universities. Regarding the agility of the higher education in Iran, this study offers 4 strategies: (1) looking at universities as some selfregulating institutions, (2) implementing an effective comprehensive evaluation and accreditation system to carefully monitor the activities, (3) reviewing and modifying the priorities and selective omissions, and (4) expecting long term returns in higher education instead of looking at universities as some economic corporations with short term returns. Obviously, the success of these strategies calls for the  academic autonomy of universities, decentralization, and scientific management of human resources on the basis of agility in university  which is essential for today`s higher education institutions.