عوامل و انگیزه‌های جامعه‌شناختی ورود طلاب به حوزه علمیه

حوزه علمیه یکی از مهم‌ترین نهادهای دینی جامعه ایرانی است که برخی افراد با قصد و انگیزه طلبه‌‌شدن وارد آن می‌‌شوند. انتخاب طبلگی یکی از مهم‌ترین انتخاب‌‌های جوانان با نتایج و پیامدهای دامنه‌‌داری است که، به‌رغم وجود دیگر امکان‌‌ها و انتخاب‌‌ها، برخی این مسیر را برای زندگی خود در پیش می‌‌گیرند، اما چه عواملی زمینه‌‌ساز اجتماعی تصمیم جوانان برای طلبه‌‌شدن را رقم می‌‌زند و آنان با کدام انگیزه‌‌ها به دنیای طلبگی روی می‌‌آورند؟ این مطالعه با روش کیفی و با استفاده از نظریه زمینه‌‌ای به جست‌وجوی پاسخ‌ می‌‌پردازد. به همین منظور، با 54 نفر از طلاب شاغل به تحصیل در حوزه علمیه قم مصاحبه عمیق صورت گرفته است. یافته‌‌های پژوهش حاکی از آن‌اند که دو صورت از عوامل درونی و بیرونی در پیدایش انگیزه‌‌های افراد برای طلبه‌‌شدن موثرند؛ عوامل درونی به قرارگرفتن روحانیت در موضع گروه مرجع جوانان و بسترها و شبکه‌‌های معنوی‌‌ای اشاره دارد که آنان در آن زیست می‌‌کنند. عوامل بیرونی شامل زیست در شبکه روحانیت و همچنین افراد مذهبی تاثیرگذار است. در مجموع این عوامل چهار انگیزه مختلف را برای طلبه‌‌شدن در افراد پدید می‌‌آورند که شامل انگیزه‌‌های علمی، معنوی، اجتماعی، و ابزاری است تا در نهایت آنان تصمیم به طلبه‌‌شدن می‌‌گیرند. در نهایت، این یافته‌‌ها در قالب یک مدل نظری علّی/ فرایندی ارایه شده‌‌اند