عوامل موثر در شکل‌گیری احساس اجحاف در میان کارمندان دولت

به منظور کشف و درک عوامل ایجادکننده احساس اجحاف در میان کارمندان دولت به طرح تحقیقی حاضر پرداخته شد. به سبب حساسیت و ناشناخته‌بودن موضوع و این‌که به‌نظر می‌رسید گرد‌آوری اطلاعات درخور اعتماد به صورت تحقیق سنتی و کمّی امکان‌پذیر نباشد تحقیق به روش کیفی انجام شد. به این ترتیب، روش نمونه‌گیری، از کارمندان دولت در سطح تهران، مفهومی و شیوه گرد‌آوری اطلاعات عمدتاً مصاحبه و تا حدی مشاهده بود. پس از تجزیه و تحلیل و مقوله‌بندی و مفهوم‌پردازی‌های لازم نتایجی بدین‌شرح به‌د‌ست آمد. مشخص شد که عوامل ایجادکننده احساس اجحاف یا آگاهانه و عمدی است، که در آن عالماً و عامداً در حق افراد در سازمان اجحاف می‌شود، و یا ناآگاهانه و غیر عمدی است که آن عوامل به چهار دسته‌اند: 1. عوامل ناشی از ناهوشمندی سیستم که مواردی را شامل می‌شود که سیستم حساسیت کافی نسبت به تنوع شرایط ندارد و خود به دو گونه تقسیم می‌شود: الف) انعطاف‌ناپذیری بیش از حد؛ ب) انعطاف‌پذیری قوانین؛ 2. شرایط تبعیض‌آمیز ناخواسته که مواردی را شامل می‌شود که تبعیض‌هایی به دلایل شرایط کاری یا شرایط ساختاری رخ می‌دهند که الزاماً عمدی نیست؛ 3. اجرای نامنظم قوانین و اعمال ملاحظات که مواردی را شامل می‌شود که به دلیل انسجام‌نداشتن در اعمال و اجرای قوانین رخ می‌دهند این مورد گاهی برای کمک و یا از روی خیر‌خواهی انجام می‌شود؛ و4. رفتار‌ها و گفتار‌های غیر مسیولانه مدیران که مواردی را شامل می‌شود که مدیران ناخواسته و نادانسته کارهایی ‌می‌کنند یا حرف‌هایی می‌زنند که توقع ایجاد می‌کند، ولی نمی‌توانند آن‌ها را بر‌آورد کنند.