جامعه‌شناسی گذار به سیاست سوژه در عصر جهانی‌شدن؛ با نگاهی کوتاه به وضعیت ایران

«سیاست سوژه» اصطلاحی است که نخستین بار رابرت فریس طرح و آلن تورن تئوریزه کرد. این سیاست برآیند مدرنیتۀ متاخر است و همگام با دگرگونی پارادایمی به بازنمایی جدیدی از امر سیاسی می انجامد. سیاست سوژه عبارت است از جایابی سوژۀ انسانی در کانون امر سیاسی به نحوی که هدف غایی تمامی سیاستها تحقق وجود سوژه و ابراز آن در سطوح مختلف سازمان اجتماعی باشد. ویژگی کانونی این دوره «بازاندیشگی» و نزاع کانونی آن «بازشناسی» است. فردی شدنِ تجربۀ امر جمعی با صورت بندی نوینی از «جامعه» همراه است که لایۀ نخست یا قاعده هرم زندگی جمعی را دستخوش دگردیسی کرده است. در لایۀ میانی یعنی در جامعۀ مدنی نیز با فرهنگی شدن جنبش های اجتماعی جدید و تمرکز بر حقوق فرهنگی روبرو هستیم. در لایۀ سوم یعنی در ساحت سیاست ورزی نیز شاهد طرح «سیاست سوژه» هستیم؛ «سیاست زندگی» جایگزین «سیاست رهایی» می شود. جهانی شدن به معنای عام گرایی فزاینده در تجربۀ زیستۀ بشر است که به واسطۀ فشردگی فضا و زمان ممکن می شود و افزون بر بایسته ساختن مواجهه ای نوین با امر مدرن، ضرورت گذار به سیاست سوژه را دوچندان می کند. در پایان مقاله ضمن اشاره ای کوتاه به موقعیت ایران در فرایند گذار جهانی، تحلیلی مختصر از مواجهه با این وضعیت نوپدید ارائه می شود.

Sociology of Transition to the Politics of the Subject in the Era of Globalization

The term “Politics of the Subject” coined by Robert Fraisse and theorized by Alain Touraine denotes some transformations in cognitive or paradigm episteme and gives birth to a new representation of the political. Mentioned transformation is an outcome of new stage of modernity that is late modernity, central attribute of which is “reflexivity” and its central conflict is “recognition”. In today’s world, individualization in experiencing is associated with a new articulation of “society” which has transmuted the deepest layers of public life. Moreover, in the middle layer i.e. in the civil society social movements are being cultural in their nature and their appearance come along with the claims of cultural rights and emphasis on selfidentity and selfassertion. At last and in the outer layer i.e. policymaking se see some transformations leading to the politics of subject. In this circumstance, the subject comes to the heart of politics and the “emancipatory politics” gives way to “life politics”. Also the phenomenon of globalization has mandated new understanding of modernity and necessitated the transition to politics of the subject. At the end, Iran situation in this global transition has been delineated and its fundamentals have been explained.