جراحی زیبایی مردان در تهران؛ بررسی دیالکتیکی عاملیت و ساختار مبتنی بر واقع‌گرایی انتقادی

این پژوهش با تکیه بر پارادایم واقع‌گرایی انتقادی، به زمینه‌ها، ساختارها و مکانیسم‌های اجتماعی مولّد جراحی زیبایی مردان در تهران و رابطه دیالکتیکی آنها با عاملیت انسانی پرداخته است. روش‌شناسی پژوهش، بر مبنای روش سه مرحله‌ای توصیف، قیاس و پس‌کاوی «آمبر فلچر» استوار شده است. بدین منظور از دو دسته داده کمّی استخراج شده از پیمایش‌های ملّی پیشین و داده‌های کیفی به‌دست‌آمده از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساخت‌یافته با جراحان زیبایی(10 نفر) و مردانی که خدمات جراحی زیبایی دریافت کرده‌اند(14 نفر)؛ استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که نارضایتی از تصویر بدنی، افزایش اعتماد به‌نفس، تایید اجتماعی و ارتباطات اجتماعی در زمره انگیزه‌های درونی مردان برای اقدام به جراحی زیبایی بوده‌اند. زنان و چهره‌های مشهور به عنوان مشوّق‌های بیرونی مردان عمل کرده‌اند. مراکز جراحی محدود، کاهش شکاف بین هزینه‌های جراحی زیبایی و درآمد طبقات متوسط جامعه، فقدان تنوع در شیوه‌های پذیرفته شده ابراز هویت، رشد فزاینده شبکه‌های اجتماعی مجازی، بازار اقتصادی پررونق حوزه جراحی زیبایی و کاهش اهمیت اجتماعی دین، زمینه‌‌ها و شرایط اجتماعی لازم را برای جراحی زیبایی مردان فراهم کرده‌اند. ساختارهای اجتماعی و ساز و کار‌های علّی بروز و گسترش جراحی زیبایی مردان در تهران نیز عبارت بودند از: درحال‌گذار بودن جامعه ایران از سنت‌گرایی به مدرن‌گرایی، پزشکی‌شدن حوزه زیبایی، رشد فزاینده ارزش‌های مادی، سیاست رهاسازی فضای پزشکی جامعه توسط وزارت بهداشت، رشد خودگرایی و خودمحوری و زوال اعتماد تعمیم‌یافته.

Men’s Cosmetic Surgery in Tehran; A Dialectical Study of Agent and Structure based on Critical Realism

This study, based on the Critical Realism paradigm, investigates the social contexts and structures and causal mechanisms which lead to men’s cosmetic surgery in Tehran and their dialectical relationship with human agency. The methodology of the research is based on Amber Fletcher’s  threestep method includes  description, deduction and retroduction. For this purpose, two groups of data were collected: the quantitative data which extracted from previous national surveys and the qualitative data that obtained through indepth semistructured interviews with cosmetic surgeons (n = 10) and the men who have received cosmetic surgery services(n = 14). The findings show that body image dissatisfaction, increasing of selfesteem, social approval  and better social communication were among men’s internal motivations for proceeding cosmetic surgery. The women and  celebrities has acted as men’s external encouragers. Limited surgical centers, reducing the gap between cosmetic surgery costs and middleclass income, a lack of diversity in accepted forms of identity displaying, Increasing growth of virtual social networks, the booming cosmetic surgery market, and  diminishing social importance of religion, have provided necessary contexts and social conditions for men’s aesthetic surgery. The transition of Iranian society from traditionalism to modernism, medicalization of the aesthetic field, increasing  growth of materialistic values, policy of releasing  the medical space of  the community by the Ministry of Health, growth of selfcenteredness and the decline of generalized trust were among the social structures and causal mechanisms which emergenced and expanded  men’s cosmetic surgery in Tehran.